Site-archief
Kern van ons onderwijs (volgens de Middeleeuwen of ook in onze ‘vloeibare tijd’?))
Hi Marcel,
Gistermorgen heb ik samen met manlief genoten van een rondleiding door het prachtige Rolduc in Kerkrade. We gaan zo ver om mooie dingen te zien terwijl dichtbij ook zoveel nog te ontdekken is.
Tijdens de rondleiding hebben we de Abdijkerk, deze fantastisch mooie Rococo bibliotheek bewonderd en de bisschopszaal.
In het priesterkoor van de Abdijkerk ligt een bijzondere mozaïek. Niet zo oud, het is in 1909 gemaakt ter gelegenheid van het 50-jarig Priesterjubileum van Matthias Goebbels, een kanunnik uit Aken, die (op voordracht van de bekende architect Pierre Cuypers) de Abdijkerk heeft versiert met vele mooie (plafond)schilderingen. Goebbels had het ontwerp zelf gemaakt aan de hand van het voorbeeld uit de encyclopedie Hortus deliciarum.
Het zijn de zeven vrije kunsten, oorspronkelijk bekend onder hun Latijnse naam septem artes liberales. Het waren zeven vakken die deel uitmaakten van het studieprogramma in antieke en middeleeuwse Europese scholen en met name de universiteiten. De zeven vakken waren Grammatica, Dialectica/ logica, Retorica, Aritmetica, Geometria, Musica en Astronomia. Ze worden ‘vrij’ genoemd (Latijn: liber), omdat zij de opleiding van de vrije mens beogen. In tegenstelling tot andere leerprogramma’s die worden nagestreefd voor economische doeleinden, is het niet hun doel om de student voor te bereiden op het verkrijgen van een inkomen, maar op de uitoefening van de wetenschap in de strikte zin van het woord, dat wil zeggen de combinatie van filosofie en theologie, bekend als scholastiek.
Bron: Wikipedia
Als ik dat vergelijk met de 21e eeuwse vaardigheden dan zie ik daar wel vaardigheden van in terug: Kritisch denken (Dialectica), Communiceren (Retorica), probleemoplossend vermogen (Artimetica), creativiteit (Musica). Alleen de ict-vaardigheden zijn 21e eeuws.
Onze gids vond dat deze mozaïek de bron van ons onderwijs verbeelde of dat zou moeten doen. Ik ben het dat met hem eens.
In het midden van de mozaïek zie je filosofie. Die aandacht voor Bildung is om mij heen wat verstompt. Terwijl in het Bildungsdebat van drie jaar geleden het belang van het stellen van ‘trage vragen’ zo werd onderstreept. Hans Schnitzler schreef vrijdag in zijn column Laat het onderwijs aan karaktervorming doen dat het onderwijs in een systeemcrisis verkeert. We leven in ‘vloeibare tijden’. (We’re living in a VUCA world!) Ingrijpende en snelle veranderingen op gebied van technologie en samenleving (klimaatcrisis, vluchtelingenproblematiek, robotisering,etc) ondermijnen het vertrouwen in de gevestigde orde, zo betoogt hij. Niet de sfeer in de samenleving moet bepalend voor het onderwijsklimaat zijn, maar andersom: het onderwijsklimaat bepaalt de sfeer van de samenleving van morgen, schrijft Schnitzler.
In een toekomstbestendige onderwijsomgeving staat dan ook niet de kennisoverdracht centraal, maar het vermogen om (ingesleten) gedachten en gedragingen te bevragen en daar waar nodig te veranderen. Om dat te bereiken zouden vakken als ethiek en filosofie in elke leerplan stevig verankerd moeten zijn.
Hans Schnitzler beschrijft in zijn column de mismatch tussen verwachting en werkelijkheid en zijn daarmee het groeiend geestelijk onbehagen die vele voelen. Geen wonder dat de nieuwe video Prince Ea, wederom ongenuanceerd, al weer meer dan 3 miljoen keer bekeken is afgelopen maand.
Ja, waar is onderwijs voor? Is het niet een taak van de opleiding om studenten te stimuleren zich te vormen en zichzelf te ontplooien binnen de beroepscontext? Waar is die aandacht voor Bildung gebleven? Of is dat er wel maar zie ik het niet?
Laat ik nog maar eens afsluiten met de wijze woorden van Biesta:
In mijn recente werk benoem ik deze hele dynamiek vaak in termen van volwassenheid. Volwassenheid is daarbij niet de uitkomst van een ontwikkelingsproces, maar een manier van in de wereld zijn. Volwassen-zijn betekent dat we niet onze eigen wensen en verlangens (met inbegrip van de wensen en verlangens die we hebben rondom onze identiteit) centraal stellen, maar steeds weer de vraag stellen of wat we wensen en verlangen goed is voor ons eigen leven, ons leven met anderen (democratie) en het leven op een planeet met beperkte mogelijkheden (ecologie). De vraag is, met andere worden, of onze wensen wenselijk zijn en onze verlangens ‘verlangbaar‘. Wat het antwoord op die vraag is, is iets wat ieder van ons uiteindelijk alleen zelf kan bepalen, waarbij we uiteraard ook verantwoordelijkheid dienen te nemen voor het antwoord dat we geven. Een belangrijke taak van onderwijs en opvoeding is om die vraag tot een levende vraag in het leven van kinderen en jongeren te maken – een lastig proces, maar zeker niet onmogelijk.
Groet,
Judith
VUCA is de acroniem van Volatility, Uncertainty, Complexity, Ambiguity. Het vat de wereld waarin we vandaag leven samen waarin de verandering centraal staat en zekerheden er niet meer zijn.
The 21st-century worker
Jij vindt het yammer Marcel dat ik voorlopig stop met Yammeren. Misschien heb je gelijk en moet ik volharden en doorzetten. Ik zeur/jammer misschien te veel en geniet niet genoeg van de kleine succesjes. Het resultaat van mijn blog is wel reactie! En deze reacties (dank jullie wel!) zijn voor mij een goede reflectie. Waar draait het voor mij nu echt om? Dat is toch actie en reactie.
Eens even in mijn buitenboordbrein rondgedwaald en ja ik ben verslaafd aan contact. Ik heb mensen om me heen nodig, ook digitaal. Ik kan ook gewoon niet anders, ik moet delen 🙂 Maar ja, dat zijn mijn ‘behoeften’, en nog niet de kennisdeelcultuur binnen Zuyd. Daarmee zeg ik niet dat er geen kennis wordt gedeeld, dat gebeurt wel. Heel veel zelfs. Maar voor mij te weinig ‘open’ en toegankelijk voor iedereen. We blijven te veel op eilandjes kennisdelen, ik denk dat een online kennisplatform de bruggen kan slaan. Ik weet het zeker, want ik ervaar dit wel op Twitter. Daar ontmoet ik wel de mensen die hun kennis met mij willen delen. Ik heb daar ervaren dat het online delen van ervaringen, vragen en ideeën een nieuwe, aanvullende en waardevolle vorm van leren is. Ik zou dit zo graag iedereen willen laten ervaren 🙂
Ik heb mijn handboek van de masteropleiding: Canon van het leren er eens op nageslagen. Hierin staat een hoofdstuk over Kennismanagement van Mathieu Weggeman, dat is zoals hij dat zelf formuleert:
Kennismanagement is het zodanig inrichten en besturen van de processen in de kenniswaardeketen dat daardoor het rendement en het plezier van de productiefactor kennis vergroot worden.
In de formule die Weggeman hanteert: K = I x EVA (Kennis = Informatie x Ervaring, Vaardigheden en Attitude) beschrijft hij dat kennis meer is dan informatie. Met deze definitie wordt onderscheid gemaakt tussen expliciete (informatie) en impliciete (EVA) kant van kennis.
Kenniswaardeketen van Mathieu Weggeman
Een onderdeel van de kenniswaardeketen van Weggeman is kennis delen. Lew Platt, CEO van Hewlet-Packard heeft eens gezegd:
If only HP knew what HP knows, we would be three times more productive
Het is volgens Weggeman belangrijk dat het management een cultuur creëert waarin het delen van kennis gestimuleerd wordt. Daarbij is creëren van vertrouwen en het stimuleren van de juiste houding om kennis te accepteren en te gebruiken een voorwaarde. Hij zegt ook dat het realiseren van een kennisdeelcultuur een langdurig proces is. Het valt niet uit te besteden aan een stafafdeling, de kenniswerkers moeten zelf hun kennis op de juiste manier toevoegen.
Mathieu Weggeman vertelt hiermee indirect wat ‘social’ binnen organisaties kan toevoegen. De impliciet kennis (EVA) van medewerkers kan door een online sociaal kennisdeelplatform krachtig ondersteund worden. Hoe overtuigd ik ook ben, zolang het management het niet actief ondersteunt, komt online samenwerking niet van de grond.
Wellicht heb ik me te veel gefocussed op de tool en niet op het doel. Wij leiden onze studenten op voor werknemers in een kennis- en netwerksamenleving. Daar horen comptenties bij die wij ze zouden moeten leren: the 21st century skills. Wij als kennisprofessionals werken al ruim 13 jaar jaar in deze 21e eeuw, zouden wij ons deze ook niet eigen moeten maken?
Bron: University of Phoenix: What skills will you need to succeed in the future?
Netwerkactiviteiten veroorzaken ook valkuilen. Ik ken die valkuilen, ik vertel er vaker over en toch val ik er zelf ook soms in. Valkuilen zoals: ongeduldig zijn, mijn doelen uit het oog verliezen, veel van anderen verwachten, teveel tegelijkertijd doen. Maar ik wil wel (naast f2f) online blijven netwerken op een manier die bij me past, dus blijf ik bloggend kennisdelen, de nieuwsflitsen verspreiden en twitteren. Maar wel op die plaatsen waar ik mensen ‘ontmoet’ en reactie ontvang, dat is dus belangrijk voor mij,
Zoals Domique in haar reactie schrijft: Door iets los te laten creëer je ook weer ruimte om je te laten verrassen.
Judith
Gastblogger Frans Jacobs: “Digitale competenties zijn een belangrijke norm voor innovatief vermogen”
Hoi Marcel,
Collega Frans Jacobs is onlangs bij TU Delft gepromoveerd met zijn proefschrift Slagvaardig met ICT, waarin ik ihkv het Visietraject Zuyd Bibliotheek ook al bloggend aandacht aan heb geschonken. Omdat ik vond dat Frans naast zijn papieren schrijfwerk ook eens digitaal zijn schrijfsels moest verspreiden 🙂 had ik hem uitgenodigd om een gastblog op 2beJAMmed te schrijven. Hij heeft zijn gastcolumn dat vandaag op SURFspace is gepubliceerd ook aangeboden als gastblog op ons blog.
OUR 2bejammed GUEST: Frans Jacobs
ICT als primus inter pares
Tijdens een bezoek aan het FotoMuseum in Antwerpen drong tot me door dat er weinig sectoren zijn waar de ontwrichtende en transformerende werking van ICT letterlijk zo zichtbaar is als in de fotografie. In de laatste tien jaar lijkt daar meer te zijn veranderd dan in de honderdtachtig jaar ervoor. Het is niet meer dan tien jaar geleden dat de meesten van ons fotorolletjes wegbrachten om een aantal dagen later afdrukken af te halen. Nieuwe spelers op de markt, die tegelijkertijd tientallen andere innovaties realiseren, doen met hun multifunctionele smartphones en software de fotorolletjes en camera’s van vroegere grote namen als Kodak en Agfa vergeten. Fotografie staat model voor alle particuliere sectoren: nieuwe toepassingen van ICT verdringen in hoog tempo vroegere processen, producten en diensten.
Als gevolg daarvan veegt digitalisering verouderde werkgelegenheid weg en creëert tegelijkertijd nieuwe. Tijdens de Europadag over ICT van het Ministerie van Economische Zaken (7 mei 2013) vertelde minister Kamp dat er in de VS sinds 2007 rond de 500.000 hoogwaardige banen zijn bijgekomen dankzij de ontwikkeling van apps voor smartphones en tablets. Eurocommissaris Kroes (Digitale Agenda) gaf aan dat tegenover elke baan die door digitalisering verdwijnt, 2,6 nieuwe ontstaan. Zij vond het een gemiste kans dat ICT niet als topsector is benoemd. ICT is volgens haar de primus inter pares, de eerste onder de gelijken, binnen de topsectoren.
Tegenwoordig is het merendeel van de innovaties in alle sectoren afhankelijk van de benutting van digitale mogelijkheden. Het vermogen tot digitalisering speelt een majeure rol voor de concurrentiepositie van bedrijven en landen en de oplossing van maatschappelijke vraagstukken. Nederland is een koploper voor ICT-infrastructuur en het gebruik van ICT door individuen, maar schiet tekort in het tot stand brengen van digitale toepassingen. Uit onderzoek blijkt dat slechts een beperkt aantal organisaties in staat is om grote voordelen met ICT te behalen. Die organisaties investeren meer in ICT, maar de belangrijkste voorwaarden voor hun succes wordt gevormd door mensen, niet door technologie. Het zijn mensen die innovaties ontwerpen waarbij ICT meer en meer het werk doet. Digitale competente medewerkers zijn in staat het potentieel van ICT tactisch en strategisch te gebruiken voor efficiëntere en effectievere processen, producten en diensten. Het denken in digitale mogelijkheden is daarbij het uitgangspunt. Digitale competenties zijn een belangrijke norm voor innovatief vermogen.
Volgens het meest recente Horizon-rapport blijft de importantie van digitale competenties stijgen in every discipline and profession. Die competenties van studenten, en -als voorwaarde daarvoor van ho-medewerkers- vormen volgens de auteurs al jaren de belangrijkste uitdaging waar het hoger onderwijs (ho) voor staat. Integratie van digitale competenties in curricula is in het voordeel van de afgestudeerden, de organisaties waar ze voor gaan werken en voor de samenleving als geheel. Dat proces brengt op zijn beurt docenten verder in de versterking van hun digitale competenties, stimuleert online samenwerking met partners en bevordert slimmere toepassing van ICT in onderwijsorganisaties. Is dat streven idealistisch en naïef, verstoken van realiteitszin? Afgaande op de stemming tijdens een workshop op de Europadag wel. Participanten vonden het nodig bypasses om het reguliere onderwijs aan te leggen door het aanbieden van cursussen aan jongeren in het weekend.
De snelle opkomst van gratis MOOC’s (massively open online courses) als nieuwe vormen van tijd- en plaatsonafhankelijk leren, geven aan dat het ho niet ontsnapt aan de ontwrichtende werking van ICT. Vrijblijvendheid over digitalisering in het onderwijs, zoals dat in grote lijnen vanaf de opkomst van computers het geval is, lijkt geen optie meer. Volgens Kroes moet ICT een standaard voorwaarde zijn voor publieke investeringen en dienen ICT-doorbraken een integraal onderdeel te vormen van beleid voor onderwijs en andere sectoren.
Een belangrijke manier om crisis en werkloosheid aan te pakken is jongeren voorzien van competenties om succesvol te zijn met digitalisering. Dat is wat mij betreft een van de urgentste uitdagingen van het onderwijs. Over tien jaar hoop ik in het nieuwe Nationaal Onderwijsmuseum in Dordrecht te ervaren dat door de overheid gefinancierde instellingen met radicale transformaties in staat zijn zichzelf opnieuw uit te vinden in en voor de gedigitaliseerde samenleving.
Frans Jacobs
Aanvullende relevante 2beJAMmed-blogberichten:
I-competenties #VisieZuydBibl
Dag Marcel,
We hebben op ons blog nog geen aandacht geschonken aan het proefschrift van Zuyd-collega Frans Jacobs: Slagvaardig met ICT. Met het oog op het Visietraject Zuyd Bibliotheek wilde ik eens kijken wat ik hieruit kon halen. Ik heb niet het hele proefschrift gelezen, maar op enkele zoektermen gescand zoals bibliotheek-informatievaardigheden-21st century skills. Ik las hierin dat ik niet moet spreken over informatievaardigheden maar over competenties omdat in de wereld van HRM en beroepsonderwijs competenties behalve vaardigheden ook bestaat uit houding en kennis. Daarom heb ik het nu over I-competenties. Want digitale comptenties zijn zeer belangrijk bij zoeken naar informatie in digitale databestanden en het verwerken van deze informatie.
Frans ontwikkelde 12 ontwerpprincipes voor leeromgevingen die bij deze tijd horen
Zowel bij de besturende als primaire processen zie ik een ondersteunende rol voor de bibliothecaris mbt het ontsluiten en beschikbaar stellen van (digitale) informatiebronnen, maar ook in het coachen van de I-competenties van de medewerkers en studenten.
Frans Jacobs stelt in zijn samenvatting:
Verlangde competenties van vooral hoger opgeleiden voor het digitale tijdperk staan bekend als 21st century skills. Dit zijn belangrijk geachte competenties voor leren, informatie, media, ICT, levensloop en carrière. In een vergelijking van diverse modellen voor 21st century skills blijkt dat digitale competenties daar de kern van vormen. De voordelen van digitale competenties zijn sociaal, economisch, civiel, cultureel, maatschappelijk en hebben betrekking op gezondheid. Risico’s bij onvoldoende digitale competenties liggen op persoonlijk vlak, gaan over veiligheid en privacy, verantwoord, ethisch en legaal gebruik, kritisch inzicht in digitale media en toenemende ongelijkheden (digital divide).
In het persbericht op de Zuydsite staat dat de hbo-student onvoldoende digitale competenties hebben. Niet alleen studenten beschikken over onvoldoende I-competenties, ook medewerkers (docenten) beschikken over ontoereikende digitale competenties, zoals in het Ctrl Alt Delete rapport van Alexander van Deursen te lezen is. Deze onderzoeker stelt dat meer geïnvesteerd moet worden in skilled servicedesks en trainingen op het gebied ict- en informatievaardigheden waarbij het elkaar helpen de meest efficiënte oplossingsmethode is. Daarom kan zo’n Learning and Teaching Centre waar Pieter Dekkers over blogde voor Zuyd zo waardevol zijn, waarbij ook Zuyd Bibliotheek van toegevoegde waarde kan zijn.
Onze collega Jack Pleumeekers heeft in zijn essay Help! De stroom valt uit ook betoogt: de aandacht voor en het ontwikkelen van digital media literacy (ofwel I-competenties ;)) is de belangrijkste kritieke uitdaging voor de komende jaren genoemd. Het Horizon Report van Educause spreekt al enige jaren over ’key skill voor elke discipline en professie’.
Faculty training still does not acknowledge the fact that digital media literacy continues its rise in importance as a key skill in every discipline andprofession. Despite the widespread agreement on the importance of digital media literacy, training in the supporting skills and techniques is rare in teacher education and non-existent in the preparation of faculty. As lecturers and professors begin to realize that they are limiting their students by not helping them to develop and use digital media literacy skills across the curriculum, the lack of formal training is being offset through professional development or informal learning, but we are far from seeing digital media literacy as a norm. This challenge is exacerbated by the fact that digital literacy is less about tools and more about thinking, and thus skills and standards based on tools and platforms have proven to be somewhat ephemeral.
Horizon Report 2013, p. 9
Tijdens de interviews van het visietraject was hoorde ik tot mijn blijdschap dat onderzoeksvaardigheden bij vele opleidingen al als leerlijn wordt aangeboden. Over de vraag of de bibliotheek als organisatie een rol moet spelen in het verzorgen van informatievaardigheden aan studenten blijkt enige discussie. Uiteraard zou iedere docent deze competentie moeten bezitten zodat zij ook deze competentie van hun studenten goed kunnen beoordelen. Geïnterviewde docenten erkennen dat zij hier wel wat ondersteuning in kunnen gebruiken, zij zien een grote meerwaarde om dit samen met de bibliothecaris op te pakken cq voor te zetten.
@danahlongley
In de missie van Zuyd staat dat we studenten opleiden tot waardevolle professionals. Zuyd Bibliotheek heeft expert-kennis op het gebied van information literacy (zie afbeelding hierboven). In samenwerking met het onderwijs kunnen bibliothecarissen hierbij een belangrijke rol vervullen.
“Bibliotheken blijven goudmijnen” schrijft Frans in zijn voorwoord van zijn dissertatie. En daarmee bedoelt hij niet alleen de collectie want hij bedankt de medewerkers 🙂
Judith
2 BE JAMMED 