Site-archief
Docententeams ondersteunen bij ontwerpen onderwijs
Ha Marcel,
Deze maand heeft SIG Blended Blearning een seminar georganiseerd met als thema het faciliteren van docenten(teams) bij blended learning. Op de SURF website zijn alle presentaties te bekijken en te lezen. Jeroen Bottema van hogeschool Inholland heeft op zijn blog Leervak over 3 (hier, hier en hier) van de 5 presentaties (van hogescholen en universiteiten) uitgebreid geblogd. Veel van wat ik lees, herken ik uit eigen ervaring en onderzoek.
Ook bij Zuyd staat het ontwerpen van (blended) onderwijs op de agenda. Zo zitten we midden in een aanbestedingstraject voor een LMS dat de kern gaat vormen van onze digitale leeromgeving. De pilots flexibilisering van Zuyd Professional zet docententeams aan het denken/werk over het blended maken van hun onderwijs. Het lectoraat technologie-ondersteund leren heeft een ontwerpmodel blended onderwijs beschreven. Een programma ‘succesvol studeren’ gaat docententeams helpen bij curriculumontwikkeling.
Met mijn 2 collega’s van het I-team zitten wij sinds kort in het cluster Onderwijskundige Ondersteuning van de Dienst Onderwijs en Onderzoek. Ons cluster is bij al bovenstaande initiatieven nadrukkelijk betrokken.
Uit al deze lessons learned zie ik onderstaande factoren veelal terug in alle presentaties:
- Implementatie van blended learning kan op verschillende manieren aangepakt worden: top down of bottum-up, centraal of decentraal, verplichtend of vrijblijvend. Geen van de manieren is dé road to success. Een mix van deze aanpakken is meestal de praktijk. Een duidelijke visie op blended learning is daarbij wel voorwaardelijk.
- Geef implementatietrajecten (op het nu gaat om LMS of Blended Learning) vanauit management tijd en aandacht. Ga ook als teamleider het gesprek aan met docenten over ontwikkelingsbehoefte op het gebied van blended learning en biedt professionalisering cq ondersteuning.
- Er is behoefte aan maatwerk: op opleidingsniveau, faculteitsniveau en docentniveau. Dat betekent flexibele, snelle en laagdrempelige ondersteuning (denk aan learning on the job, workshops, online cursussen, 1 op 1, it-support) die docenten kunnen begeleiden bij het ontwerpen van onderwijs, maar ook kunnen ontzorgen. Dit vraagt om onderwijskundige professionals met brede kennis van ontwerpen van onderwijs. Zo’n learning designer is een duizendpoot (zie ook mijn blog over accidental instructional designer). Zo’n ontwerper is een leraar, een inspirator, een procesbegeleider, een expert volgens TPACK, een adviseur die afwegingen maakt op basis van de ontwikkeling waar het docententeam zich bevindt en een bruggenbouwer. (jaja)
- Leren door te doen! Laat voorbeelden zien. Kopieer en doe na.
- Kennisdeling en communitybuilding is cruciaal, hoewel je daar niet alle docenten mee zult bereiken. Zet daarom in op een diversiteit van kennisdeelactiviteiten, online en f2f. In teamvergaderingen, events, studiedagen, nieuwsbrief, pizzasessies, FAQ’s. Communiceer en enthousiasmeer!
- Verweef professionalisering op het terrein van blended learning in een generieke visie en aanpak op docentprofessionalisering. (BKO, BKE, BDB). Organiseer verschillende typen scholingsactiviteiten.
- Benoemde knelpunten bij docenten blijven: tijdsinvestering, what’s in it for me? en digitale competenties.
- Betrek studenten bij implementatie, ondersteuning en evaluatie.
Universiteit Leiden heeft onderzoek gedaan naar randvoorwaarden voor succesvol implementeren van blended learning. Deze komen overeen, zoals onderstaand plaatje laat zien met het 6-factoren model voor learning-enriched schools van Michael Fullan.
Alle bovengenoemde succesfactoren sluiten aan op diverse analyses die binnen Zuyd hebben plaatsgevonden. Voor duurzame implementatie is een heldere centrale visie op leren nodig, met ruimte voor opleidingen/faculteiten om binnen de gestelde kaders eigen invulling te geven aan het begrip blended learning, en daarbij voor de implementatie een haalbaar tijdspad te koppelen. (ICT-) docentprofessionalisering is daarbij cruciaal net zoals tijd om te leren, ondersteuning van docenten en delen van kennis en ervaring. Met het nieuwe cluster Onderwijskundige Ondersteuning werken we samen met de 3 onderwijslectoraten van Zuyd om daarmee ‘evidence-informed’ denken en werken te borgen.
Zoals ik schreef in het blog The Accidental Instructional Designer kan een ontwerpmodel helpen bij het spreken van een gezamenlijke taal. De gepresenteerde ontwerpmodellen/stappenplannen die ik zag komen veelal overeen met het veelgebruikte ADDIE-model (Analysis Design Development Implementation Evaluation).
In de presentatie ‘ontwerp je eigen blend‘ stonden heldere ontwerpvragen geformuleerd:
- Wat moet de student leren?
- Hoe meet je of de student dit geleerd heeft?
- Wat moet de student doen om dit te leren?
- Wat heeft de student daarvoor nodig?
- Hoe weet de student (en docent) hoe hij ervoor staat?
- Welke werkvorm past hierbij?
- Welke tool past hierbij?
- Check, check, dubbelcheck…
Als ik deze koppel aan de ontwerpvragen uit mijn vorig blog dan hebben we, denk ik, een mooi startpunt voor ons onderwijskundig ondersteuning- en advieswerk.
Warme groeten,
Judith
Meer lezen over ontwerpen Blended Learning? Zie mijn boekenkast!
To scrum or not to scrum #onderwijsontwerpen
Hi Marcel,
Door toeval kwam ik weer eens op het blog van Petra Peeters. Petra ‘ken’ ik van de MOOC Exploring Social Learning. Zij was moderator van deze MOOC en heeft ontwerpprincipes in een artikel met ons gedeeld, hierover heb ik destijds geblogd. Vorig jaar heeft zij in 11 blogpost het proces van 5 maanden (februari-juni 2016) scrummend een deeltijdcurriculum ontwerpen, gedeeld. In de 12e bijdrage geeft zij terugblik. Deze leermomenten wil ik in onze rubriek #onderwijsontwerpen ook hier even vastleggen. Vooral ook omdat ik dit in het kader van onderwijs ontwikkelen voor Zuyd Profesional interessant vind.
De opleiding Opleidingskunde van de HAN had 6 maanden de tijd om een nieuw blended deeltijdcurriculum te ontwikkelen. Ze kozen SCRUM als ontwikkelmethodiek. Zij werden hierbij begeleid door scrum@school. Het was een avontuur zo blijkt uit de blogberichten.
Uitgangspunten
In dit half jaar hebben ze uitgangspunten die voor het curriculum gelden geformuleerd en uitgewerkt. Ook zij werken met leercoaches en leeruitkomsten. Leerarrangementen is een term die ik uit mijn MLI-tijd ken, binnen Zuyd Professional wordt nog ‘gewoon’ over modules gesproken. Wezenlijk in de uitgangspuntpunten is de integrale aanpak en de integratie van de praktijk in de modules.
Ontwikkelteam
Zij hadden een team van 12 mensen waarvan 4 werkstudenten (mooi!). Samen hadden ze 0,9 fte per week om te ontwikkelen. Zij adviseren een kleiner kernteam die sneller stappen kan maken omdat nu veel tijd kwijt ging aan afstemming en overleg, ondanks dat dit ten koste gaat aan de diversiteit van invalshoeken. Dus een klein kernteam met meer tijd en die wel mensen ‘van buiten’ betrekt voor input. De student als partner werd vanwege frisse en deskundige blik enorm gewaardeerd. Tip dus! Het werkveld werd pas op het laatste moment betrokken. Hun advies is hen eerder te betrekken. Ik weet uit mijn ervaring bij de curriculumontwikkeling van bacheloropleiding HBO-V dat zij dat al heel goed doen. Dit wordt van beide kanten enorm gewaardeerd.
Een andere tip is teksten visualiseren in tekeningen, schema’s en tabellen. Dit werkt ook beter in communicatie naar andere toe.
To scrum or not to scrum
De ontwikkelmethodiek scrummen bracht hen overzicht. Het werken met scrumboard gaf duidelijkheid, waardoor prioritering in taken kon worden aangebracht. Scrummen zette hen ook actief in beweging, geen eindeloos overleg over visie. Door visie te schetsen, ging ontwikkelen en visievorming gelijktijdig en versterkten elkaar.
Door met overzichtelijke deadlines te werken (periodes van 4 weken) waarin tussenproducten opgeleverd moesten worden, werd de alles-of-niets deadlines vermeden. Ook in bijeenkomsten werd met ‘timeboxen’ gewerkt waardoor in weinig tijd veel gedaan. Taakverdeling werd duidelijk en teamleden werden ingezet op hun kwaliteiten. Vertrouwen dat zij goede dingen opleveren, werd tijdens het proces geleerd. Iedereen heeft een andere werkaanpak.
Ze zijn (terecht!) trots op het resultaat. Ze hebben duidelijk wat nog op de planning staat. Scrumdiscipline is nog wel een ‘dingetje’. Maar elke keer als ze daarvan afweken, ontbrak overzicht. Het was hard werken (buffelen). Maar aan het eind van elke scrumsprint was er moment van trots en nieuwe inzichten. Het scrummen was voor hen een nieuwe ontwikkelmethodiek waardoor zij allemaal beginnende scrummasters waren. Met meer begeleiding was dit proces gemakkelijker geweest.
Eindconclusie van Petra:
To Scrum or not to scrum is voor mij geen vraag meer. Bij vergelijkbare projecten zou ik Scrum graag weer inzetten. Het (leren) Scrummen is een pittige klus, zeker als je dat doet terwijl je aan een even pittig project werkt. Scrummen heeft ons echter zó geholpen uit onze vaste patronen te stappen en tot resultaat te komen dat ik de worsteling er graag voor over had.
Wat is er van opgepikt heb, is dat een klein ontwikkelteam met genoeg samenwerktijd het beste werkt. Dat je studenten en werkveld op geregelde momenten moet bevragen/betrekken. Dat visueel overzicht en werken met tussentijdse deadlines belangrijk is om de vaart er in te houden. Onderlinge en ‘naar buiten’ communicatie en vertrouwen cruciaal zijn.
Mooi en bedankt dat je dit gedeeld hebt, Petra!
Groet,
Judith
Rust, filosofie voor onderwijsontwerpen
Werk vanuit een ontwerpfilosofie: een filosofie van rust creëren, zodat je je druk kunt maken om de inhoud.
Harald Dunnink
Hi Marcel,
Bovenstaande citaat stond zondag in de Bildungskalender. Dit is een scheurkalender met elke dag een uitspraak over onderwijs, toegelicht door een expert. De toelichting op dit citaat werd gegeven door Luc Sluijsmans (ja, broer van 🙂 ). Harald Dunnink schreef een jaar geleden in De Correspondent het artikel Rust, een ontwerpfilosofie voor de digitale tijd.
Als we binnen ZOEC over curriculum ontwerpen spreken, gaat het vaak over rust en tijd nemen voor het ontwerpproces. We zien dat ontwerpteams dit niet hebben. Deze willen we ze binnen ZOEC bieden. Onderstaande inspirerende ontwerptips van Harald Dunnik bieden een hiervoor een mooi startpunt.
De basis: een rijk aanbod dat rust uitstraalt
- Rond maken: Maak een eenheid van je ontwerp. Zorg voor samenhang.
- Helderheid creëren: maak het niet moeilijker dan het is, de kracht zit in de eenvoud.
- Context geven: inzicht begint met begrip, informeer je. Elk ontwerp begint met goed onderzoek.
De aanpak: rust om te wegen
- Bewust investeren: vooruitkomen is samen stilstaan bij keuzes. Focus en selectie sturen niet alleen het ontwerpproces, maar ook mét wie je werkt en vóór wie.
- Inzet beschermen: blijf in gesprek over de uitvoering. Bescherm de kwaliteiten van je team door vooraf goede afspraken over vorm, techniek en ideeën te maken.
- Gebruikers koesteren: blijf je bewust van de groep voor wie je ontwerpt en waarom. Blijf nieuwsgierig.
De groei: berusten in rusteloosheid
- Oneindig bouwen: er is altijd ruimte voor verbetering. Een ontwerp is nooit af.
- Interactie omarmen: leg verbinding met de buitenwereld.
- Ongeremd creëren: blijf groots denken en klein werken.
Judith
Mijn boekenkast Blended Learning #onderwijsontwerpen
Ha Marcel,
Zoals je weet was ik betrokken bij het Blended Learning project van de faculteit Gezondheidszorg. Sinds een paar maanden ben ik lid van de Projectgroep Blended Learning van Zuyd Professional. Voor de zomervakantie was ik aanwezig bij een bijeenkomst van de projectgroep met ontwikkelaars van het onderwijs voor Zuyd Professional. We zijn allemaal zoekend in het ontwikkelproces. Daarom is het goed dat we datgene wat we nu al doende ontdekken en ontwikkelen met elkaar delen.
Ik kijk ook vaker buiten de hogeschoolgrenzen en deel via de Nieuwsflits en het blog van het I-team interessante publicatie over online onderwijs en blended learning. Het leek me goed om in een blogbericht mijn ‘digitale boekenkast’ te delen.
Blended Learning, het didactisch concept van faculteit Educatie van Hogeschool Utrecht. Aan de hand van het spinnenweb van Van den Akker wordt gebouwd aan een leeromgeving waarin gepersonaliseerd leren van de student mogelijk is. In deze online publicatie zijn de didactisches keuzes die hierbij gemaakt kunnen worden verder uitgewerkt.
OO blog https://onderwijsontwikkeling.zuyd.nl/2016/04/27/blended-learning-volgens-fehu/
Saxion heeft het iBook Onderwijs herontwerp samengesteld. Op basis van het ADDIE model (Analyse, Design, Develop, Implement, Evaluate) worden de vragen die bij herontwerpen centraal staan: Wat wil ik bereiken?, Hoe wil ik dat bereiken?, Hoe weet ik of ik dat uiteindelijk heb bereikt? behandeld in deze publicatie.
OO blog https://onderwijsontwikkeling.zuyd.nl/2015/09/21/ibook-onderwijs-herontwerp/
2beJAMmed https://2bejammed.org/2015/09/22/ibook-onderwijs-herontwerp-van-icto-saxion/
Radboud UMC heeft een Inspiratieboek Blended onderwijs: leeractiviteiten en werkvormen uitgegeven. Het boek bevat uitgebreide beschrijvingen voor de toepassing van diverse werkvormen en leermiddelen waarvoor ICT wordt ingezet. Uitgangspunt is het TPACK-model en bij de leeractiviteit staat vermeld voor welk cognitief leerdoelniveau volgens Bloom deze activiteit geschikt is. In de docentenfolder ‘Ideeën voor ICT in het onderwijs‘ geeft een kort overzicht van werkvormen en leermiddelen waarbij ICT wordt ingezet.
Op basis van verschillende blogberichten heeft Ennuonline een ebook gemaakt over het ontwerpen van blended leren. Er worden tips gegeven met betrekking tot: blended learning modellen, het ontwerpen van een blended traject, structuur, breinprincipes, hoe activiteit te bevorderen.
Het ebook is te aan te vragen door het invullen van je emailadres op de website van Ennuonline.
Een Vlaams design team (Arteveldehogeschool en lerarenopleiding Augent) heeft een website gemaakt waarin vier stappen tot Blended Learning zijn uitgewerkt. Daarnaast bevat de website vele praktijkvoorbeelden die geordend zijn naar type blend en leeractiviteit.
De (e)boeken en websites die ik nu heb uitgelicht hebben vooral een praktische inhoud. In mijn boekenkast staan ook nog diverse advies- en onderzoeksrapporten. Mijn inschatting is dat onze ontwikkelaars en docenten vooral behoefte hebben aan handvatten en stappenplannen ter oriëntatie en inspiratie. Ik wil onze collega’s vooral ook willen wijzen op digitaledidactiek.zuyd.nl
Er zijn online diverse stappenplannen of aanpakken te vinden die je kunnen helpen bij de ontwikkeling van ‘blended learning’, zoals deze van het Studiecentrum voor bedrijf en overheid. Een van de taken van de projectgroep Blended Learning van Zuyd Professional is ook om zo’n stappenplan met onze ontwikkelaars op te zetten. Leuke klus!
Groet,
Judith
By the way: heb jij of één van de lezers van dit blog nog aanvullingen? Ik hoor ze graag! 🙂
Aanvullingen.
Thema-pagina Blended Learning van E-Merge
De ervaringen van docenten opgedaan in het E-merge blended learning project hebben geleid tot 10 tips voor het ontwerp van blended learning. Het materiaal is gebundeld en op de site geplaatst.
Succ
es- en faalfactoren voor institutionele adoptie van blended learning. Masterthesis van Krijn Nagtzaam (Academie voor Deeltijd van Avans). In het rapport beschrijft hij een raamwerk (institutional blended learning adoption framework van Graham cs ) voor implementatie en doet hij aanbevelingen mbt invoering van blended learning.
De website dr. Blend behoort bij het promotieonderzoek van Nynke Bos. Titel proefschrift: Effectiveness of Blended Learning:
Factors Facilitating Effective Behavior in a Blended Learning Environment. Het doel van dit proefschrift was om te bepalen welke factoren effectief gebruik van onderwijstechnologieën vergemakkelijken of belemmeren in een blended learning omgeving. Deze factoren kunnen gerelateerd zijn aan onderwijsontwerp (externe factoren) of zij kunnen gerelateerd zijn aan studentkenmerken (interne factoren).
Handreiking Blended Learning is geschreven om docenten en docententeams van de Hogeschool Rotterdam op weg te helpen die willen beginnen met de invoering van blended learning. De handreiking is geschreven vanuit didactische werkvormen en toetsvormen. Daaraan zijn veel gebruikte ICT-applicaties gekoppeld. Van alle ICT-applicaties is (voor zover beschikbaar) de link naar gratis handleidingen toegevoegd. Dit alles opdat docenten zo veel mogelijk zelfstandig aan de slag kunnen met de invoering van blended learning. Meer via HR Blended learning
Eén van de programmalijnen van ICT & Onderwijs van Universiteit Leiden is Blended Learning. In het voorjaar van 2016 is het project met succes afgerond (zie eindrapport Draagvlak, ondersteuning en kennisdeling). De persoonlijke verhalen van docenten, opleidingsdirecteuren en ICTO-coördinatoren van deze verschillende projecten zijn gebundeld in het boekje Blended Learning. Hierin vertellen deze mensen zelf hoe zij Blended Learning inzetten en hoe ze dit ervaren. Het vervolgproject loopt van 2017 tot 2020. Leer meer via http://icto.leidenuniv.nl
Samenwerkingsomgeving van TU Delft rondom ontwerpstappen van online cursussen. Templates, handleidingen en checklists.
Welke methodieken en tools gebruiken onderwijsinstellingen bij het inrichten van blended onderwijs? SURF en de SIG blended learning hebben dit onderzocht onder experts op het gebied van blended onderwijs. In deze infographic vind je naast een overzicht van de meest gebruikte methodieken en tools, ook tips en quotes.
Bron: SURF
Bij de lectorale rede van Fleur Prinsen, lector Digitale Didactiek van Hogeschool Rotterdam hoort een digitale publicatie Digitale leerarrangementen ontwerpen: Veranderende onderwijsleerpraktijken in het (hoger) onderwijs. De publicatie bestaat uit: (1) De verbintenis tussen onderwijzen, leren en technologie (2) De veranderende onderwijsleerpraktijken (3) De meerwaarde van digitale leerarrangementen (4) Het (her)ontwerpproces van digitale leerarrangementen (5) Kennis over digitale leerarrangementen delen.
2beJAMmed blog https://2bejammed.org/2018/01/25/digitale-leerarrangementen-voor-toekomstbestendig-onderwijs-onderwijsontwerpen/
update 4 juni 2018
Inmiddels ook gepubliceerd op onderwijsontwikkeling.zuyd.nl
“Die docenten zijn het probleem niet”
Hi Marcel,
Gisteren kreeg ik een mailtje van onze collega Evelien van Limbeek met een artikeltje dat zij heeft geschreven voor haar post-HBO opleiding eLearning. Ik was al weer vergeten dat ik door haar eind maart geïnterviewd ben. Hierbij het verslag van mijn gesprek en die met Nynke de Jong over Blended Learning.
“Die docenten zijn het probleem niet”
Nieuwsgierig naar wat de implementatie van Blended Learning binnen het hoger onderwijs al dan niet in de weg staat, ging ik in gesprek met twee experts op het gebied van ‘blended learning’ binnen Zuyd Hogeschool.
Door Evelien van Limbeek
Klik hier of op onderstaande afbeelding om het interview te lezen.
Groet,
Judith
2 BE JAMMED 