Ha Marcel,

Mijn herkansing leerinterventie is afgevinkt. Morgen is de Challenge Day van het laatste leerarrangement, daarvoor heb ik al voldoende XP’s bijeengesprokkeld, die studiepunten heb ik ook wel binnen. En dan kan ik me vanaf volgende week helemaal focussen op mijn onderzoek. Dat is ook hard nodig!

De cirkel begint te sluiten ….

Mijn paper van mijn studie ben ik begonnen met een literatuurstudie rondom social learning in open online onderwijs vervolgens heb ik het concept van zelfsturing geïntegreerd in het herontwerp voor de faculteit ICT. De open online cursus wiskunde was gebaseerd op het learning by doing principe van, voor, door en met studenten. Gepersonaliseerd leren, meer keuzevrijheid, lerende verantwoordelijk voor het eigen leren, meer samenwerken. Iets dat nadrukkelijk naar voren komt in het toekomstscenario dat mijn leerteam heeft gekozen heeft om te verbeelden voor de Challenge Day.
Hoewel sociale media privé massaal worden omarmd, is het integreren van sociale media voor het werken en leren niet vanzelfsprekend. Hiervoor is een mindshift nodig zowel bij medewerkers, docenten als (toch) ook bij studenten. En dat is niet gemakkelijk. Vooral ook omdat sociale media fundamenteel als persoonlijke tools worden gezien. Je kunt mensen niet dwingen om kennis te delen en samen te werken mbv sociale media. Je kunt wel een cultuur creeëren om dat te stimuleren. Lerend vernieuwen heet dat 🙂 Dat heb ik nu geleerd tijdens het schrijven van mijn leerinterventie rondom het initiëren van het inzetten van sociale media ten behoeve van online kennis delen en online samenwerken. In mijn onderzoek ga ik nu verder kijken wat hiervoor dan voor nodig is.

Via het blog van Stephen Downes (de grondlegger van connectivisme en de 1e MOOC) kwam ik op het blog van Sahana Chattopadhyay. Hier werd ik weer op gewezen dat social learning (het leren van elkaar waarbij sociale media krachtige tools zijn die dat mogelijk kunnen maken) niet iets is wat je kan implementeren en afdwingen.

Social learning is much more a cultural outcome than a process or a program to be followed.

Als organisatie, als team, als onderwijseenheid is het gemakkelijk om een digitale leer- en/of samenwerkomgeving te bouwen en aan te bieden maar als er geen cultuur van kennis delen heerst dan blijft het akelig stil op zo’n platform, netwerk, learning community ……

Senior management must walk the talk; if they don’t have time to engage on the collaboration platform, the rest of the organization will not have the time either.

Social learning kan niet afgedwongen worden. In organisaties waar standaardisatie van werkprocessen, kennis en vaardigheden (Mintzberg) en efficiëntie de boventoon voeren, is vaak weinig tijd en ruimte om te leren van en met elkaar. We zeggen wel dat we meer moeten kennis delen, dat hoor ik constant. De visie van Zuyd is ook gericht op het samen leren, samen creeëren, samen werken en samen veranderen: praktijkgerichte leeromgeving, learning communities, verbinding onderwijs & onderzoek. Als we dit met zijn allen willen dan moet er ook aandacht geschonken worden aan de cultuur die hiervoor nodig is. Social learning is/zou vanzelfsprekend (moeten zijn). Wie leert nou niet van een collega? Ons collegelid Kwakman gepromoveerd op leren van docenten tijdens de beroepsloopbaan heeft ook aangetoond dat professionals vooral leren van activiteiten met een momenten van reflectie, in interactie met anderen uitgevoerd. Informeel leren, netwerkleren, werkplekleren, sociaal leren, het zijn allemaal vormen van leren waarbij je sociale media kunt gebruiken. Tegenwoordig lees je daarom ook steeds vaker de term social learning. Zoals ik in mijn paper al heb geschreven is social learning niet nieuw. De theorieën van Vygotsky en Bandura dateren al uit de jaren 70 toen er nog geen sprake was van sociale media. Social learning draait wel om vertrouwen en de bereidheid om kennis te delen en samen te werken. De openheid en vertrouwen ontbreken vaak, volgens mij is dit het gevolg van kwaliteits- en efficiencydenken én de afrekencultuur die daar het gevolg van is. Kennis lijkt nog steeds macht, ik ervaar via sociale media regelmatig dat kennis delen kracht is.

De verhoudingen tussen mensen zijn sinds de komst van sociale media veranderd. Toch zie ik nog niet echt in het leer- en werkgedrag. Ja we gebruiken volop whatsapp, maar dit zie ik meer als subsitutie van technologie: we gebruiken sociale media maar er verandert niet veel. Voor social learning hebben we wel een omgeving nodig waarin vertrouwen en de bereidheid om kennis te delen en samen te werken voorop staan. Die bereidheid is er wel binnen Zuyd. Echter docenten en medewerkers ervaren weinig vrijheid voor hun eigen leerproces hoe sociale media tools didactisch, kennisdelend en samenwerkend te gebruiken. En dan gaat het niet om de technologie, die is niet zo ingewikkeld, maar om hun eigen gedrag, houding en de organisatiecultuur. Zijn we wel bereid om open kennis te delen en online samen te werken? De huidige technologie (sociale media) biedt ons mogelijkheden om anders te werken en te leren. Onze mindsets en de organisatiemodellen lopen wat achter, zegt Chattopadhyay.

we got stuck in a time warp

En Jane Hart, bekend van haar publicaties over een andere benadering van werkplekleren, stelt ook terecht vast dat we ons niet moeten afvragen waarom gebruiken deze handige tools nog niet maar hoe we organisaties kunnen helpen met social learning en individuen die dit wel al doen, ondersteunen. Het gaat niet om het verplicht stellen van het gebruik van samenwerkingsomgevingen / sociale media maar te laten ervaren wat social learning is. Daarom is het belangrijk die early adopters, opinion leaders en change agents in de organisatie erbij te betrekken en hen te faciliteren en op deze manier de organisatie te helpen te reflecteren op dit proces. Dit is wat we nu proberen met het DLWO visietraject om die gewenste leer- en werkomgeving voor Zuyd te creëren.

En Chattopadhyay geeft ongeveer dezelfde aanbevelingen als die ik heb gedaan in mijn leerinterventie 🙂

• Loslaten van bestaande vooronderstellingen t.a.v. sociale media, leren, samenwerken. Analyseer de bestaande aannames en voer een gesprek hierover.
• Wat is de uitwerking van de gehanteerde managementmodel? Hoe werkt het verbindend leiderschap? Wordt persoonlijk leiderschap bij individuele medewerkers gestimuleerd?
• Kijk kritisch naar hoe er beloond en feedback gegeven wordt.
• Geef als management het voorbeeld mbt het inzetten van sociale media voor kennis delen en samenwerken.
• Het open delen van informatie zou de standaard moeten zijn. De vindbaarheid van informatie en medewerkers is daarbij curciaal.
• Beloon samenwerken, ook over de afdelingen heen (boundary crossing).
• Stimuleer en enthousiasmeer medewerkers om open kennis te delen.
• Deel succeservaring! (ook nog meer via Nieuwsflits 🙂 )

Ja we kunnen sociale media inzetten om learning communities te ondersteunen. En ja, met sociale media kan zelfgestuurd leren en werken gestimuleerd worden: learning by doing. Ondanks dat we het allemaal belangrijk vinden, gebeurt dit allemaal toch niet vanzelf. We hebben ondersteuners met verschillende petten nodig die deze cultuuromslag kunnen bewerkstellingen, zoals community managers (facilitators die samenwerkingsomgevingen ondersteunen en formeel en social learning integreren), trainers, content curators, connectors, consultants, zegt Chattopadhyay. Dat zijn die ontwikkelteams of misschien wel het Learning and Teaching Centre, waarover we al vaker gesproken hebben binnen het MOOCZI-project, die hiervoor nodig zijn om dit veranderproces te stimuleren en faciliteren.

Free download via GraphicStock

Voor mij begint het MLI-cirkeltje te sluiten. Het zijn misschien veel lijntjes die ik hier probeer te koppelen 🙂 maar toch …

• Het social learning, waarbij vertrouwen, het creeëren van verbindingen tussen personen en het elkaar helpen centraal staat. Dit zijn ook de kenmerken van sociale media (LA1);
• het learning by doing, het zelfgestuurd leren dat met behulp van sociale media gestimuleerd kan worden door het Five Stage Model van Gilly Salmon te gebruiken waarmee een klimaat gecreeerd wordt om samenwerken te bevorderen waardoor beter kennis gedeeld wordt (LA2);
• de mindhift en verandering van organisatiecultuur die nodig is om sociale media in te zetten voor het intern kennis delen en samenwerken (LA3);
• de toekomst die ik aan het dromen ben voor Zuyd waarbij studenten eigenaar zijn van hun eigen leerproces in een open leer- en werkcultuur. Voor de veranderende rol van de docent naar coach, stimulator, facilitator en voor de student betekent dit tegemoetkomen aan de psychologische basisbehoeften van intrinsieke motivatie: autonomie, competentie en relationele verbondenheid (LA4).

En dat nu blijkt dat dit alles uiteindelijk weer in mijn onderzoek samenvalt (LA5). Zo is het cirkeltje dus bijna rond en heb ik al denkend en schrijvend al weer een stukje voor het allerlaatste onderdeel van mijn studie: de integratiefase, klaar!

Kennis delen is een werkwoord dat moet je gewoon doen. Begin klein. Probeer elke dag eens te delen met wat je die dag gedaan hebt. En ervaar de inspiratie die dit oplevert 🙂

“Working out loud is working in an open, generous, connected way so you can build a purposeful network, become more effective, and access more opportunities.”

Judith

Voor deze blogpost heb ik ook andere blogposts van Sahana Chattopadhyay en Jane Hart als inspiratiebron gebruikt.