Zoals je weet, Marcel, ben ik afgelopen week op bezoek geweest bij Niekée te Roermond. Je kent het gebouw vast wel van de buitenkant. Ben je er al eens binnen geweest? Het is echt een bijzonder open, kleurrijk, uitnodigend gebouw. Naast (grote!) klaslokalen zijn er ook leerpleinen en leerboxen met elk een eigen thema (zoals deze tijdelijke Dungeons & Dragons box). In onderstaand filmpje krijg je een indruk van het gebouw. Via hun zeer informatieve website kan je nog meer Niekée beleven.

Sjef Drummen, jouw dorpsgenoot, noemt zich zelf onderwijskunstenaar en is de Locatie Unit Leider van Niekée. Zoals hij zelf zei: hij praat in primaire kleuren, niet in 50 tinten grijs, er is weinig ruimte van nuances. We kregen een gepassioneerd verhaal. Voor ons stond een man met visie. Een waterval van woorden werd over ons heen gestort met weinig ruimte voor (kritische) vragen. Ik heb me maar mee laten voeren met zijn enthousiasme.

Het huidige onderwijs is als V&D, het is vertrouwd, we zijn er mee opgegroeid maar we hebben het niet meer nodig!

Toen zij ruim 10 jaar geleden mochten gaan bouwen aan een nieuwe school hebben de ontwerpers zich afgevraagd: wat hebben we nog nodig van het oude onderwijsbestel? Niets was de conclusie. Volgens dit onderwijsconcept is kennis niet het doel van onderwijs, het is het middel voor zelfontplooiing van het individu. Kennis is namelijk niet bepalend voor het denkniveau van het individu, brainactivity wel. En dat stimuleer je ook door meer met ‘verbeelding’ bezig te zijn.

Generaties zitten al in huidige (oude) onderwijsbestel, daardoor zijn we geconditioneerd en kunnen we niet meer outside the box kijken als het gaat om ander onderwijs. Uitgangspunten bij de ontwikkeling tot deze innovatieve school waren/zijn:

1. Gezonde boerenverstand gebruiken.
2. Wat zegt je intuïtie?
3. Wat zegt de wetenschap?

Uiteraard (volgens Drummens) zijn deze leerlingen uitgerust met een iPad. Deze zijn voorzien van GPS waardoor ‘getrackt’ kan worden waar ze zijn. Het onderwijs is volledig ict-gestuurd in een agile-learning-approach. De elektronische leeromgeving Flightplan hebben ze zelf ontwikkeld met een ontwerpers uit Oost-Europa. Helaas ging Sjef Drummen niet verder in op de werking van deze omgeving. Ze leiden zo hun leerlingen op tot ADHD-ers: AutoDidactHelemaalDigitaal.

Het traditionele onderwijs is zo ondynamisch, het ligt te veel vast in rooster. Bij Niekée wordt de jaarplanner tweewekelijks geupdate. Daarnaast kunnen ruimtes ook niet gereserveerd worden, zoals het auditorium waar wij zaten. Het heeft nooit tot problemen geleid.

Leerkrachten willen te veel het leerproces van de leerlingen beheersen. In dit onderwijsconcept wordt het leerproces een gezamenlijke verantwoordelijkheid van leerling, leerkracht en ouders. Er horen geen grenzen te zijn tussen de 4 milieus (1) thuis, (2) school, (3) straat, (4). en het virtuele wereld.

Als je kinderen de toekomst wil ontnemen dan moet je ze een vak leren

Ook zo’n heerlijke ongenuanceerde uitspraak van Sjef Drummen. Hij pleit voor creativiteit, lef en flexibliteit als competenties voor deze snel veranderende samenleving. Wij hebben allemaal een natuurlijke weerstand tegen veranderingen. We moeten echt leren laveren in de storm. De enige zekerheid is de onzekerheid van morgen. Dat betekent ook voor leerkrachten als zij leerlingen de verantwoordelijkheid geven voor hun leerproces, dat zij niet weten hoe hun onderwijs de volgende dag eruit ziet. De leerling vraagt. De leerkracht is de coach. En toetsen is een schijnzekerheid *grinnik*

De uitdaging van het onderwijs is dus die leerknop op ‘on’ te laten staat.

De vernieuwingen bij Niekée hebben geleid tot Agora. Dit nieuw onderwijsconcept noemt Sjef Drummen ‘vlinderonderwijs’ (Kinderen van nu zijn rupsen, zijn getransformeerd in vlinder). Samen met de Open Universiteit is men in een jaar tijd op basis van wetenschappelijke concepten gekomen tot deze vorm van gepersonaliseerd leren. Het gaat om 100 leerlingen, 100 leerroutes. In augustus 2014 zijn ze gestart met 34 leerlingen, een hetrogene groep van VMBO tot gymnasium.

Aan de voorkant ervaren leerlingen vrijheid. Aan de achterkant is Agora structuur. Hoe meer vrijheid aan de voorkant, hoe strakker de structuur aan de achterkant moet zijn. Dat lijkt een paradox, maar is het niet. Zonder die structuur wordt leren willekeur, chaos, doelloos, stuurloos en een gevaarlijk experiment. Leraren werken op Agora op basis van een gedegen pedagogische en didactische aanpak en worden ondersteund door technologie die een leerling in staat stelt om zijn eigen leerroute zichtbaar te maken en per dag te laten zien wat hij vandaag weer meer geleerd heeft dan gisteren.

Bij Niekée volgen 600 leerlingen (52 nationaliteiten) onderijs waarbij 40% minder traditionele lessen worden verzorgd. Dit alles met een team van 55 leerkrachten. Van dit team zijn er 8 leerkrachten die werken binnen het vernieuwde onderwijsconcept Agora. Hier zijn 80% van de traditionele lessen geschrapt. De leerkrachten krijgen veel (alle) verantwoordelijkheid. Door het vertrouwen dat door het management hiermee wordt uitgesproken is de betrokkenheid van deze professionals groot.
(noot: de verhouding leerkrachten – leerlingen lijkt mij wel heel royaal)

Ook bij dit onderwijsconcept is de holistische benadering van het kind uitgangspunt, ouders zijn medeverantwoordelijk. Alle docenten gaan op huisbezoek en ouders worden verplicht 2 dagdelen te participeren op school.

Die wereld is te rijk om niet curriculum-dekkend te zijn. De enige ingreep die we doen is de wereld verdelen in een wetenschappelijke -, kunstzinnige -, sociale -, spirituele – en ethische wereld.

“Laten we gewoon alleen nog doen wat goed is voor leerlingen”, daar kan ik alleen maar mee instemmen. Als je uitgangspunt is zelfontplooiing van kinderen dan moet dit voor leraren ook gelden. En dat blijkt want de docenten geven aan het eind van elke dag een cijfer van welbevinden (goed idee!), dit gemiddelde ligt altijd ruim boven de 7.
En tsja als wilt veranderen dan is dat een kwestie van ‘gewoon doen’:). Dat kan. Dat hebben Sjef Drummen en zijn collega’s bewezen.

Groeten,
Judith

De citaten in dit blog zijn van Sjef Drummen en/of afkomstig van de website van Agora.
Sjef Drummen praat niet alleen in primaire kleuren hij schildert ook zo. Ik vind zijn kunstwerken mooi. Ik weet niet of ik ze hier mag delen? Met verwijzing denk ik wel:)

Dynamisch rood van Sjef Drummen