Site-archief
Gelezen: Toetsrevolutie. Naar een feedbackcultuur in het hoger onderwijs.
Hallo Marcel,
Het zal je vast niet ontgaan zijn dat nu, ruim een jaar na het boek Toetsrevolutie. Naar een feedbackcultuur in het voortgezet onderwijs (Dominique Sluijsmans & René Kneyber) het boek Toetsrevolutie. Naar een feedbackcultuur in het hoger onderwijs (Dominique Sluijsmans & Mien Segers) is verschenen. Ik kreeg het boek omdat ik het graag wilde lezen en om er een blog over te schrijven natuurlijk 🙂
De afgelopen jaren is veel aandacht geweest voor summatief toetsen. Dat heeft op veel onderwijsinstellingen geleid tot het invoeren van toetsbeleid en het professionaliseren van docenten via BKE/SKE-trajecten. In opdracht van de Vereniging Hogescholen zijn er rapporten verschenen als Beoordelen is Mensenwerk (2014) en Protocol Verbeteren en Verantwoorden van Afstuderen in het hbo 2.0 (2017). Echter, naast het summatief toetsen van kennis en vaardigheden komt er steeds meer aandacht voor Bildung. Jan Anthonie Bruijn zegt daar in zijn voorwoord over
Een kwalitatief hoogstaande samenleving heeft mensen nodig die kennen, kunnen en voelen: daar ligt voor ons als onderwijsmakers dus een grote verantwoordelijkheid
Aansluitend schrijven de redacteuren Dominique Sluijsmans en Mien Segers in de inleiding dat deze visie
vraagt om een herkadering van het waarom, wat en hoe van de manier waarop wij studenten toetsen en beoordelen.
In 239 pagina’s informeert het boek ons over de formatieve functie van toetsen en beoordelen. Kernthema van het boek is hoe de huidige testcultuur van toetsen en beoordelen (met informatiearme cijfers) kan worden veranderd in een feedbackcultuur. Een collectief gedeelde visie op kwaliteit van leren en de rol van beoordelen is hierbij essentieel. In de BKE/SKE professionaliseringstrajecten gaan docenten al op zoek naar nieuwe inzichten en visies op toetsen en beoordelen, en wat dat betekent voor de eigen opleiding/curriculum. Inmiddels is er een enorme toenamen van formatieve toetsen. In de praktijk blijken deze meer een summatieve functie te hebben, omdat er weinig ontwikkelingsgerichte informatie aan wordt toegevoegd. Feedback dient geen ‘afrekenmoment’ te zijn, zo wordt ook in het boek bepleit.
Onderzoek heeft aangetoond dat feedback een krachtig middel is om te leren. Om tot een duurzame feedbackcultuur te komen moet men de bereidheid hebben ‘elkaar verder willen helpen’. Dit stimuleren is essentieel, dat hebben we ook ervaren tijdens het Zuyd innovatieproject FeedbackFruits.
In een zeer prettige schrijfstijl worden vele docenten uit diverse kennisdomeinen van het hoger onderwijs geportretteerd. Centraal in deze 13 interviews staat de vraag wat feedback van docenten vraagt en op welke manier docenten met elkaar een feedbackcultuur kunnen realiseren. Ook (oud-)collega van Zuyd, Ilse Meelberghs, heeft een bijdrage geleverd.
Naast voorwoord, inleiding en de interviews bevat het boek 11 verdiepende hoofdstukken met bijdrage van o.a. Filip Dochy, Esther van Popta, Cees van der Vleuten, Tamara van Schilt-Mol. Het boek eindigt met vijf kernboodschappen die volgens de twee redacteuren nodig zijn voor een toetsrevolutie in het hoger onderwijs. Zij ondersteunen hun boodschappen door te verwijzen naar (eigen) wetenschappelijk onderzoek en naar de interviews en de verdiepende hoofdstukken in het boek.
In een feedbackcultuur …
1. is er sprake van een samenhangend en studeerbaar ontworpen curriculum
2. krijgen studenten door voortdurende formatieve evaluatie alle kansen om de studie succesvol te doorlopen
3. leren studenten verantwoordelijkheid te nemen tegenover zichzelf en elkaar
4. nemen docenten verantwoordelijkheid tegenover zichzelf en elkaar
5. is er sprake van een collectief kwaliteitsbewustzijn
Dominique en Mien benoemen ook dat de toenemende rol van technologie in het onderwijs en de snelle ontwikkeling van learning analytics dat binnenkort wellicht het denken over assessment opnieuw ter discussie zal stellen. Daar weet jij dan weer meer van 🙂
Tijdens het lezen van dit boek viel het me op dat of je nu over het realiseren van een feedbackcultuur hebt of het kunnen omgaan met technologische ontwikkelingen of over het belang van (sociaal) informeel leren van professionals, we blijven het hebben over pioniers die geduld moeten hebben. Geduld? Terwijl overal wordt gesproken dat opleidingen hun studenten beter willen (moeten!) voorbereiden op de arbeidsmarkt door niet alleen kennis en vaardigheden te toetsen maar ook complexe vaardigheden beoordelen als samenwerken, communiceren, leiderschap en professionaliteit. En dat van die studenten (en docenten!), die voorbereid moeten zijn op levenslang leren, een sterke zelfsturing wordt verwacht. Ik heb al eens vaker geblogd over de knowmad, een professional die slim gebruik maakt van sociale technologie om te leren, te reflecteren en bij te blijven op zijn/haar vakgebied bij te blijven. Vol ongeduld wacht ik. En ondertussen pionier ik vrolijk verder 🙂
In het boek wordt door docenten en onderzoekers gesproken over het belang van (peer)feedback. Ik had het waardevol gevonden als er een aantal kritische bijdrage van studenten was toegevoegd. De (ex-)studenten in mijn directe omgeving zien het belang van (peer)feedback niet zoals de auteurs en geïnterviewden van dit boek dat wel (terecht!) bepleiten. In de praktijk blijkt het toch erg lastig te zijn om docenten en studenten, die een traditionele summatieve toetscultuur gewend zijn, uit deze mindset te halen.
Veranderen kost tijd en veel geduld. Maar er zijn ook al zeer veel goede voorbeelden, zoals in dit boek te lezen. Een inspirerend boek met vele handvatten voor het complexe proces van onderwijs ontwerpen waar feedback een integraal onderdeel van vormt. Van harte aanbevolen.
Paasgroeten,
Judith
Sluijsmans, D., & Segers, M. (Red.). (2018). Toetsrevolutie: Naar een feedbackcultuur in het hoger onderwijs. Culemborg: Phronese.
Het boek is te koop (€24,99) via uitgeverij Phronese. Vanaf mei zal dit boek net als het andere Toetsrevolutieboek als pdf beschikbaar zijn via de website toetsrevolutie.nl
Lectoraat Professioneel Beoordelen stevig in de steigers gezet #Zuyd
Ha Marcel,
Vrijdag 22 april was ik bij de miniconferentie van het lectoraat Professioneel Beoordelen van onze lector Dominique Sluijsmans, hiermee sloot zij samen met haar kenniskringleden haar eerste lectoraatsperiode af. In twee workshoprondes werden de ervaringen, kennis en opbrengsten van de projecten en activiteiten gedeeld. Ik kon er maar bij 2 aanwezig zijn, maar gelukkig kregen we het lectoraatsboekje (download pdf) mee. Ik heb hem ook in mijn issuu-account geupload, zodat je ook even online kunt bladeren 🙂
Na een geweldige keynote van Melvin Redeker (daarover volgt een apart blogbericht) sloot ik aan bij de workshop van Dorien Gerards (docent opleiding fysiotherapie). In de workshop werd kort ingegaan op het doel, de werkwijze en de resultaten van de studie naar de percepties van hbo-docenten van Zuyd over professioneel beoordelen. Daarna gingen we in groepjes de dialoog aan over een aantal items uit de vragenlijst die tbv dit onderzoek is ontwikkeld. Tot slot kregen we een sneak preview van het artikel over dit onderzoek dat binnenkort gepubliceerd wordt.
Mijn 2e workshop ging over Bildung. Michëlle Lacroix, studentenpsycholoog van Zuyd leidde het thema in en liet ons vervolgens in groepjes de betekenis van Bildung verkennen en of we het kunnen beoordelen? Ik heb daarover al vaker geblogd. Het blijft noodzakelijk om hier, ook binnen Zuyd, over in gesprek te blijven. Ze liet ons ons eigen Bildungslandschap schilderen. We kregen van haar een gedicht van Toon Tellegen (2000) mee dat mooi aansluit op de boodschap die Dominique meekreeg van haar kenniskringleden: geniet ook van het bouwen! Het gedicht sluit ook mooi aan bij hetgeen Dominique ons en zichzelf gunt: meer bezinningstijd in ons hectisch onderwijs.
Ik ben een landschap,
laten we een landschap van mij maken
laten we in een auto aan komen rijden en uitstappen,
laten we door een hek naar mij kijken.
Een van ons moet zeggen:
misschien is er wel een schat in dit landschap,
Laten we gaan graven,
Laten we goud vinden.
We klimmen over het hek heen.
We graven.
We graven verbeten.
We vinden goud.
Goud! Goud!
Maar wat kan goud ons eigenlijk schelen?
We leunen op onze schoppen,
Hoog boven ons de wolken.
Laten we tevreden zijn met niets,
laten we weer verder rijden.
De zon mag ondergaan in dit landschap,
mag zijn laatste stralen over de velden laten glijden, over de toppen van de bomen, tegen de heuvels op.
We rijden ergens anders heen.
We zingen, onze raampjes zijn open, onze radio staat aan.
Zoals je weet heb ik niets met toetsen 😉 maar wel met ‘assessment as learning’. Voor mij hoeft al dat summatief getoets niet, het geeft zoveel stress. Onderzoek heeft aangetoond (!) dat door het geven van positieve feedback de self-efficacy verhoogd wordt. Op zo’n manier professioneel beoordelen (uiteraard hoort daar ook peerfeedback bij) waardoor vertrouwen in eigen kunnen wordt gestimuleerd, heeft weer positief effect op studieprestaties. En wat geldt voor studenten geldt natuurlijk ook voor docenten ;).
Dominique heeft de afgelopen vier jaar flink gewerkt aan de vijftal bouwstenen voor professioneel beoordelen zoals ze die in haar inauguratie heeft toegelicht. Mooi ook om de samenwerking met collega’s buiten Zuyd te zien, zoals de methodiek De Toetsing Getoetst, voor analyse, verbetering en borging van de kwaliteit van toetsing die ze samen met de HAN ontwikkeld heeft. Met het Toetskompas en pilot BKE/SKE is professioneel beoordelen inmiddels stevig verankerd binnen Zuyd.
Gefeliciteerd Dominique! Het was een mooie middag! Veel succes in je volgende lectoraatsperiode!
Groet,
Judith
Beoordelen verankeren in visie op leren
Jammer dat je niet bij de inauguratie van Dominique Sluijsmans kon zijn, Marcel. Zoals ik al twitterde, het was een inspirerende humoristische rede (zie ‘alle’ tweets van de middag met #profbeo)
Dominique (aka dommarag) hield vrijdag 19 april haar inaugurele rede als lector van het lectoraat Professioneel Beoordelen. De rede is online te lezen (klik op de afbeelding), maar ik heb voor je ook een fysiek exemplaar meegenomen in een tas met daarin ook 5 bouwsteentjes (check je postvak :)).
Klik op de afbeelding om de rede te lezen
Dominique benoemde namelijk vijf bouwstenen die zij als lector belangrijk vindt voor de visie op beoordelen die past bij de dynamische context van het HBO. Het lectoraat Professioneel Beoordelen legt zich toe op vragen als: Welke functie heeft beoordelen in het HBO? Wat vraagt toekomstbestendig beoordelen van opleidingen?
Zelf ben ik niet zo van het ouderwets toetsen waarmee alleen reproductie van kennis wordt beoordeeld (het betere stampwerk zullen we maar zeggen). Uit de rede van Dominique begrijp ik dat ook niet meer van deze tijd is. Gelukkig maar. Tijdens de workshop van Marcel van der Klink (over kritisch durven zijn naar je eigen handelen) die ik voorafgaande aan deze inauguratie volgde, bleek ook dat leren voor mij een sociaal proces is, en dat altijd al is geweest 🙂
Een korte samenvatting van de publicatie met punten die ik belangrijk vind 😉
Bouwsteen 1: de professie
waarbij als 3 belangrijkste doelen worden benoemd: ontwikkelen van professioneel vakmanschap, het stimuleren van onderzoekend vermogen en zelfontwikkeling:
- Van stabiele beroepen naar dynamische professies
betekent dat kennis en vaardigheden die moeten worden beoordeeld niet een lange houdbaarheidsdatum hebben (daar weet jij als onderwijscoördinator van faculteit ICT alles van) - Van Ausbildung naar Bildung
Toen ik het woord ‘Bildung’ hoorde, moest ik meteen aan collega Harry denken 😉 Hij bepleit hier regelmatig voor. Bildung gaat over zelfontplooiing, dat je in staat ben tot moreel oordelen en kritisch denken. Gelukkig noemde Dominique 21st century skills en empatische aspecten die hierbij een belangrijke rol spelen. - Van schools curriculum naar een rijke leeromgeving
die gekenmerkt worden door uitdagende taken die authentieke taken uit de beroepspraktijk nabootsen. Als voorbeeld noemt ze de game GIMMICS waarin de dagelijkse praktijk van een apotheek wordt gesimuleerd. De rijke leeromgeving bestaat uit formele, informele en non-formele contexten waarbij ICT een belangrijke rol vervult 🙂
Wat leuk! Zie ik al lezend en bladerend ineens dat wij genoemd worden in de rede, in een voetnoot, dat wel ;), maar gelukkig wel als nummer 11 *grijns*
Hoewel ik het gebruik van ICT bij beoordelen vanwege mijn gebrek aan expertise op dit gebied niet expliciet verder uiteenzet in deze rede, is het van belang bewust te zijn van deze ontwikkelingen, ook als het gaat om beoordelen. Judith van Hooijdonk, Marcel Schmitz, Chris Kuijpers en Chris Kockelkorn zijn collega’s binnen Zuyd die zich met passie inzetten ICT meer te integreren in leren en beoordelen.
Bouwsteen 2: een programma van professioneel beoordelen
- Van losse toetsen naar een programma van beoordelen
“beoordelen heeft echter niet alleen de functie om bekwaamheid vast te stellen. Beoordelen moet vooral de student helpen verder te leren” (p. 21) - Van sluitstuk van leren naar start voor leren
“Het is zinvol te starten met uitdagende beoordelingstaken die gericht zijn op belangrijke vaardigheden, zoals onderzoekend vermogen” (p.22) - Van convergent naar divergent beoordelen
dat betekent dat resultaten niet worden vertaald in cijfers maar in kwalitatieve en narratieve informatie
Bouwsteen 3: de professionele beoordelaar
- Van vakdocent naar expertbeoordelaar
investeren in bekwame beoordelaars is noodzakelijk waarbij beoordelen niet alleen gericht is op de instrumentele kant, maar vooral op het gedrag van de beoordelaar. - Van één objectieve beoordelaar naar meerdere subjectieve beoordelaars
Objectief beoordelen bestaat niet. Om betrouwbaar te beoordelen zijn verschillende subjectieve oordelen nodig, van docenten, experts, werkplekbegeleiders of studenten. - Van informatiearm beoordelen naar informatierijk beoordelen
dat betekent studenten continu voorzien van feedback, vragen te stellen en te betrekken bij discussies over beoordelingstaken!
Bouwsteen 4: de professionele student
- Van informatieverwerver naar kenniswerker
beoordelen behoort minder plaats te vinden dmv kennistoetsen maar meer op het aantonen van het kunnen werken met kennis (ook in het kader van fraude-/plagiaatbestrijding is dit zeer wenselijk) - Van scholier naar onderzoekende professional
waarbij professioneel gedrag (normen en waarden -laatst nog ter sprake gekomen ivm de woorden die sommige studenten gebruiken in mail naar docenten en werkbegeleiders-) en nieuwsgierigheid naar kennis belangrijk zijn. Maar als je wilt dat studenten zich professioneel gedragen, moet je ze ook als zodanig behandelen. - Van ‘zeg me wat ik moet doen’ naar ‘ik weet wat ik wil doen’
Eigen verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leren, heel belangrijk vind ik. Autonomie, competentie en doelgerichtheid zijn belangrijke voorwaarden voor de motivatie van de student.
Bouwsteen 5: een professionele beoordelingscultuur
wordt gekenmerkt door een professionele leefgemeenschap waarbij kennis en ervaringen gedeeld worden (hear hear!, en daar kunnen sociale netwerken een ondersteunende rol spelen natuurlijk ;)) Als inspirerend voorbeeld noemt Dominique het Finse VERME project waarbij leerkrachten met verschillende expertise bij elkaar komen om hun ervaringen te delen. Dit betekent dat naast dat de voorgevel eruit moet (citaat Karel van Rosmalen) ook de klaslokaaldeuren opengezet moeten worden. Ik hoop het zo!
- Van individueel leren naar collectief leren
- Van een afhankelijke opstelling naar het nemen van regie
- Van ad-hockwaliteit naar duurzame kwaliteit
Uit deze 5 bouwstenen heeft Dominique de volgende definitie geformuleerd:
‘Professioneel beoordelen betekent dat de student in de weg naar startbekwame beroepsbeoefenaar in een gebalanceerd en samenhangend programma van beoordelen een groot aantal beoordelingstaken uitvoert. Deze taken zijn ontworpen door bekwame beoordelaars. De beoordelingstaken leveren informatie c.q. bewijs over het kennen en kunnen. Bekwame beoordelaars verzamelen en interpreteren de informatie c.q. het bewijs op een zodanige wijze dat deze interpretatie niet alleen de studenten handvatten biedt die hen motiveren en inspireren beter te worden in de professie, maar ook leiden tot het nemen van betrouwbare, valide en transparante beslissingen over het professioneel vakmanschap, het onderzoekend vermogen en de mate van zelfontwikkeling. Het hele proces voltrekt zich in een leer- en werkomgeving waarin alle betrokkenen professioneel handelen en zich professioneel gedragen, in een leer- en werkomgeving die representatief is voor de professie en in een leer- en werkomgeving die is gericht op kwaliteitsbewustzijn en voortdurende kwaliteitsverbetering.’
De rede was heel aangenaam om naar te luisteren, het boekje geeft nog aanvullende voorbeelden waardoor dit ook een het zeer prettig leesbare tekst is.
Ik wens Dominique veel succes. We zullen vast in de (nabije) toekomst samenwerken.
Fijn dat de publicatie al digitaal beschikbaar is via de website van het lectoraat, maar ik hoop dat Dominique haar publicatie ook nog aanbiedt aan Zuyd Bibliotheek zodat het opgenomen kan worden in de HBO-Kennisbank en daardoor ook vindbaar in Narcis. 🙂
Judith
2 BE JAMMED 