Categorie archief: Didactiek
17 Principles of effective instructions
Hi Marcel,
Ook jij ontving als kenniskringlid Technoogie-Ondersteund Leren een leestip van de lector Professioneel Beoordelen, Dominique Sluijsman. Heb je het toegestuurde artikel Principles of Instruction: Research-based strategies that all teachers should know / by Barak Rosenshine al gelezen?
Het artikel beschrijft een aantal instructieprincipes. De uitgangspunten zijn gebaseerd op resultaten van verschillende type wetenschappelijk onderzoek (breinonderzoek, toegepast onderwijsonderzoek) die elkaar aanvulden (en dus niet tegenspreken).
De kracht van de herhaling, in kleine stapjes (mastery learning), laten zien/geef voorbeelden (modeling), het stellen van goede vragen en hardop in eigen woorden laten vertellen, zijn principes die in het artikel beschreven worden. Geadviseerd wordt om misconcepties tegen te gaan door te controleren of alles goed is geleerd, misvattingen zijn moeilijk om weer af te leren. Studenten dienen herformuleren, samenvatten en uitwerken om het geleerde in lange termijn geheugen op te slaan. Ook scaffolding is belangrijk [Scaffolding betekent letterlijk steiger of ondersteuning en staat voor hulp die aangepast wordt aan het begrip en de voorkennis van een student. Net als een steiger, wordt deze hulp weer weggenomen als de hulp niet meer nodig is. Lees hier meer].
Het zijn instructieprincipes die elke docent zouden moeten kennen, zegt Paul Kirschner. Hij heeft waarschijnlijk gelijk (wie ben ik om dat in twijfel te trekken? 😉 ). Ik vraag me alleen af of er nog zoveel instructies worden gegeven in het hbo? Of misschien moeten we dat meer doen, want het blijkt effectiever te zijn dan ‘zelfstandig werken’. Het voordoen, het samen doen, het en nu doe jullie/je het alleen schijnt heel leerzaam te zijn. Zo zegt dit onderzoek.
De 17 Principles of effective instructions op een rijtje:
- Begin a lesson with a short review of previous learning.
- Present new material in small steps with student pratice after each step.
- Limit the amount of material students revieve at one time.
- Give clear and detailed instructions and explanations.
- Ask a large number of questions and check for understanding.
- Provide a high level of active practice for all students.
- Guide student as they begin to practice.
- Think aloud and model steps.
- Provide models of worked-out problems.
- Ask students to explain what they have learned.
- Check the responses of all students.
- Provide systematic feedback and corrections.
- Use more time to provide explanations.
- Provide many examples.
- Reteach material when necessary.
- Prepare students for independent practice.
- Monitor students when they begin independent practice.
Rosenshine, B. (2012). Principles of instruction. Research-based strategies that all teachers should know. American Educator, 39, 12-19. Retrieved from https://www.aft.org/sites/default/files/periodicals/Rosenshine.pdf
Groet,
Judith
Rust, filosofie voor onderwijsontwerpen
Werk vanuit een ontwerpfilosofie: een filosofie van rust creëren, zodat je je druk kunt maken om de inhoud.
Harald Dunnink
Hi Marcel,
Bovenstaande citaat stond zondag in de Bildungskalender. Dit is een scheurkalender met elke dag een uitspraak over onderwijs, toegelicht door een expert. De toelichting op dit citaat werd gegeven door Luc Sluijsmans (ja, broer van 🙂 ). Harald Dunnink schreef een jaar geleden in De Correspondent het artikel Rust, een ontwerpfilosofie voor de digitale tijd.
Als we binnen ZOEC over curriculum ontwerpen spreken, gaat het vaak over rust en tijd nemen voor het ontwerpproces. We zien dat ontwerpteams dit niet hebben. Deze willen we ze binnen ZOEC bieden. Onderstaande inspirerende ontwerptips van Harald Dunnik bieden een hiervoor een mooi startpunt.
De basis: een rijk aanbod dat rust uitstraalt
- Rond maken: Maak een eenheid van je ontwerp. Zorg voor samenhang.
- Helderheid creëren: maak het niet moeilijker dan het is, de kracht zit in de eenvoud.
- Context geven: inzicht begint met begrip, informeer je. Elk ontwerp begint met goed onderzoek.
De aanpak: rust om te wegen
- Bewust investeren: vooruitkomen is samen stilstaan bij keuzes. Focus en selectie sturen niet alleen het ontwerpproces, maar ook mét wie je werkt en vóór wie.
- Inzet beschermen: blijf in gesprek over de uitvoering. Bescherm de kwaliteiten van je team door vooraf goede afspraken over vorm, techniek en ideeën te maken.
- Gebruikers koesteren: blijf je bewust van de groep voor wie je ontwerpt en waarom. Blijf nieuwsgierig.
De groei: berusten in rusteloosheid
- Oneindig bouwen: er is altijd ruimte voor verbetering. Een ontwerp is nooit af.
- Interactie omarmen: leg verbinding met de buitenwereld.
- Ongeremd creëren: blijf groots denken en klein werken.
Judith
Samenhang der dingen
Hi Marcel,
Jij, ik, zien, zoeken en vinden verbindingen. Ik heb gemerkt dat als je onderzoek doet, dat dit een lastige eigenschap is 😉 . Als je onderwijs ontwerpt is het juist handige eigenschap omdat het dan goed is te realiseren dat alles met elkaar in verbinding staat.
Deze week hadden we weer een inspirerende ZOEC-sessie. Dit keer was Jan van den Akker onze gast. De man van hét spinnenweb. Je weet misschien nog dat ik dit model gehanteerd heb (als opdracht van mijn MLI studie) bij het analyseren van het curriculum van de faculteit ICT en het herontwerpen een open online cursus basis wiskunde. Bijzonder leuk om nu samen met hem om de tafel te zitten en te praten over onderwijs ontwerpen en ZOEC.
Het spinnenweb model heb ik onlangs ook kort beschreven voor het Blended Learning model waar we binnen het lectoraat technologie-ondersteund leren over nadenken. Misschien goed om het model in dit blogbericht ook nog toe te lichten.
SPINNENWEB
Van den Akker onderscheidt verschillende curriculaire verschijningsvormen. Deze zesdeling is gebaseerd op het werk van John Goodlad. Deze indeling kan een kritisch hulpmiddel zijn tijdens het ontwikkelproces: doen we wat we beogen en bereiken we wat we beogen? Hoe wordt het beoogd curriculum uitgevoerd?
De kern van een curriculum zijn de doelen en inhouden van het leren. Van den Akker gebruikt hiervoor de metafoor van het spinnenweb. In het spinnenweb staat visie of missie van de school centraal, het is de verbindende schakel. De overige onderdelen van het curriculum zijn: tijd, toetsing, leerdoelen, leerinhoud, leeractiviteiten, rol van de docent, leermaterialen, groeperingsvorm en leeromgeving, deze zijn verbonden met die visie. Idealiter zijn ze ook met elkaar verbonden, zodat er sprake is van consistentie en samenhang. De metafoor van het spinnenweb onderstreept volgens Van den Akker het kwetsbare karakter van een curriculum. “Spinnenwebben zijn weliswaar enigszins flexibel maar dreigen toch te scheuren als er te hard en eenzijdig aan bepaalde draden getrokken wordt zonder dat de andere draden meebewegen.” Als je dus één element van het curriculum verandert heeft dit direct gevolgen voor andere elementen binnen het curriculum.
Bronnen:
- Thijs, A., & Van den Akker, J. (2009). Leerplan in ontwikkeling. Enschede: Stichting leerplanontwikkeling (SLO).
- curriculumontwerp.slo.nl
Interessant is om ook de publicatie over het didactisch concept van de Hogeschool Utrecht over Blended Learning : Onderwijs ontwerpen nog eens te lezen. Hierin zijn de didactische keuzes die hierbij gemaakt kunnen worden verder uitgewerkt.
Terug naar het gesprek met Jan van den Akker …
SAMEN ONTWERPENDE DOCENTEN
Jan stelt het ontwerpdenken van docent centraal. Meer dan onderzoek zit het ontwerpen in de zone van naaste ontwikkeling van docenten. Uit eigen ervaring, maar ook op basis van het concept mapping methode van Hendrik Drachsler blijkt dat er veel te weinig tijd en ruimte is voor onderwijskundig ontwerpen binnen Zuyd. ZOEC beoogt een onderwijskundige community voor kennisdeling te bieden aan ontwerpende docenten. Ontwerpen is tevens een krachtige manier om professionele ontwikkeling te stimuleren.
Visualisatie en simpele taal zoals het spinnenweb kunnen helpen duidelijkheid te scheppen in het complexe proces van curriculum ontwerpen (macro/meso) of onderwijs ontwerpen (micro). Geconcludeerd wordt dat er veel gestapeld wordt in curricula waardoor curricula overvol worden. Keuzes moeten gemaakt worden vanuit een visie. De ‘waartoe?’-vraag moet gesteld worden. Waartoe leiden we op? Dit expliciteren, keuzes legitimeren, visie opnieuw overdenken. Is differentiatie nodig in wat we doen/willen of geldt voor iedere student hetzelfde? De samenhang is belangrijk (“every chain is as strong as its weakest link“), weinige in een team kennen de samenhang. Het spinnenweb helpt om het collectief ontwerpen van teams te stimuleren (zeker mbv het spinnenweb vloerkleed). Het helpt inzichtelijk te maken: waar beginnen we mee? wat volgt? wat kan wachten? Maar het maakt ook het krachtenveld duidelijk: waar heb je invloed op en waar niet op. Het is wenselijk om dat in kaart te brengen. Maar ook om periodiek reflectiemomenten in te voeren en experimenteerruimtes te creëren.
Advies van Jan: “Think big start small“.
Ontwerpuitdagingen voor ZOEC:
- Op zoek gaan naar veelbelovende inspirerende voorbeelden. Lessons learned. Documenteer niet alleen producten maar ook het proces.
- Behoeftenonderzoek ; beelden schetsen (‘..zou het niet beter/mooier/wijzer/etc zijn als..’), d.w.z. niet vragen ‘wat denk je nu?’. Een mens weet niet wat hij niet weet! Met empathie je inleven in de behoefte van de eindverbruiker.
- Literatuurstudie
Het ontwikkelen van een aantrekkelijke ZOEC-omgeving is een zoektocht, waarin continu het leervermogen van de organisatie gestimuleerd / duurzaam gemaakt moet worden, gelet moet worden op taal, begrippen, manier van overdragen op de ander, kennisdeling van curriculumontwikkeling, centraal stellen van onderwijsontwerp, onderzoekmatigheid, cultuur van de docenten. Het zou ook een goede oefening zijn om het spinnenweb als model te hanteren bij het ontwerpen van ZOEC.
Al met al weer een leerzame middag.
Judith
Dank aan Sandra Bösch die van elke bijeenkomst een uitgebreid verslag maak. Handige hulp bij het schrijven van mijn blog 🙂 .
Mijn boekenkast Blended Learning #onderwijsontwerpen
Ha Marcel,
Zoals je weet was ik betrokken bij het Blended Learning project van de faculteit Gezondheidszorg. Sinds een paar maanden ben ik lid van de Projectgroep Blended Learning van Zuyd Professional. Voor de zomervakantie was ik aanwezig bij een bijeenkomst van de projectgroep met ontwikkelaars van het onderwijs voor Zuyd Professional. We zijn allemaal zoekend in het ontwikkelproces. Daarom is het goed dat we datgene wat we nu al doende ontdekken en ontwikkelen met elkaar delen.
Ik kijk ook vaker buiten de hogeschoolgrenzen en deel via de Nieuwsflits en het blog van het I-team interessante publicatie over online onderwijs en blended learning. Het leek me goed om in een blogbericht mijn ‘digitale boekenkast’ te delen.
Blended Learning, het didactisch concept van faculteit Educatie van Hogeschool Utrecht. Aan de hand van het spinnenweb van Van den Akker wordt gebouwd aan een leeromgeving waarin gepersonaliseerd leren van de student mogelijk is. In deze online publicatie zijn de didactisches keuzes die hierbij gemaakt kunnen worden verder uitgewerkt.
OO blog https://onderwijsontwikkeling.zuyd.nl/2016/04/27/blended-learning-volgens-fehu/
Saxion heeft het iBook Onderwijs herontwerp samengesteld. Op basis van het ADDIE model (Analyse, Design, Develop, Implement, Evaluate) worden de vragen die bij herontwerpen centraal staan: Wat wil ik bereiken?, Hoe wil ik dat bereiken?, Hoe weet ik of ik dat uiteindelijk heb bereikt? behandeld in deze publicatie.
OO blog https://onderwijsontwikkeling.zuyd.nl/2015/09/21/ibook-onderwijs-herontwerp/
2beJAMmed https://2bejammed.org/2015/09/22/ibook-onderwijs-herontwerp-van-icto-saxion/
Radboud UMC heeft een Inspiratieboek Blended onderwijs: leeractiviteiten en werkvormen uitgegeven. Het boek bevat uitgebreide beschrijvingen voor de toepassing van diverse werkvormen en leermiddelen waarvoor ICT wordt ingezet. Uitgangspunt is het TPACK-model en bij de leeractiviteit staat vermeld voor welk cognitief leerdoelniveau volgens Bloom deze activiteit geschikt is. In de docentenfolder ‘Ideeën voor ICT in het onderwijs‘ geeft een kort overzicht van werkvormen en leermiddelen waarbij ICT wordt ingezet.
Op basis van verschillende blogberichten heeft Ennuonline een ebook gemaakt over het ontwerpen van blended leren. Er worden tips gegeven met betrekking tot: blended learning modellen, het ontwerpen van een blended traject, structuur, breinprincipes, hoe activiteit te bevorderen.
Het ebook is te aan te vragen door het invullen van je emailadres op de website van Ennuonline.
Een Vlaams design team (Arteveldehogeschool en lerarenopleiding Augent) heeft een website gemaakt waarin vier stappen tot Blended Learning zijn uitgewerkt. Daarnaast bevat de website vele praktijkvoorbeelden die geordend zijn naar type blend en leeractiviteit.
De (e)boeken en websites die ik nu heb uitgelicht hebben vooral een praktische inhoud. In mijn boekenkast staan ook nog diverse advies- en onderzoeksrapporten. Mijn inschatting is dat onze ontwikkelaars en docenten vooral behoefte hebben aan handvatten en stappenplannen ter oriëntatie en inspiratie. Ik wil onze collega’s vooral ook willen wijzen op digitaledidactiek.zuyd.nl
Er zijn online diverse stappenplannen of aanpakken te vinden die je kunnen helpen bij de ontwikkeling van ‘blended learning’, zoals deze van het Studiecentrum voor bedrijf en overheid. Een van de taken van de projectgroep Blended Learning van Zuyd Professional is ook om zo’n stappenplan met onze ontwikkelaars op te zetten. Leuke klus!
Groet,
Judith
By the way: heb jij of één van de lezers van dit blog nog aanvullingen? Ik hoor ze graag! 🙂
Aanvullingen.
Thema-pagina Blended Learning van E-Merge
De ervaringen van docenten opgedaan in het E-merge blended learning project hebben geleid tot 10 tips voor het ontwerp van blended learning. Het materiaal is gebundeld en op de site geplaatst.
Succ
es- en faalfactoren voor institutionele adoptie van blended learning. Masterthesis van Krijn Nagtzaam (Academie voor Deeltijd van Avans). In het rapport beschrijft hij een raamwerk (institutional blended learning adoption framework van Graham cs ) voor implementatie en doet hij aanbevelingen mbt invoering van blended learning.
De website dr. Blend behoort bij het promotieonderzoek van Nynke Bos. Titel proefschrift: Effectiveness of Blended Learning:
Factors Facilitating Effective Behavior in a Blended Learning Environment. Het doel van dit proefschrift was om te bepalen welke factoren effectief gebruik van onderwijstechnologieën vergemakkelijken of belemmeren in een blended learning omgeving. Deze factoren kunnen gerelateerd zijn aan onderwijsontwerp (externe factoren) of zij kunnen gerelateerd zijn aan studentkenmerken (interne factoren).
Handreiking Blended Learning is geschreven om docenten en docententeams van de Hogeschool Rotterdam op weg te helpen die willen beginnen met de invoering van blended learning. De handreiking is geschreven vanuit didactische werkvormen en toetsvormen. Daaraan zijn veel gebruikte ICT-applicaties gekoppeld. Van alle ICT-applicaties is (voor zover beschikbaar) de link naar gratis handleidingen toegevoegd. Dit alles opdat docenten zo veel mogelijk zelfstandig aan de slag kunnen met de invoering van blended learning. Meer via HR Blended learning
Eén van de programmalijnen van ICT & Onderwijs van Universiteit Leiden is Blended Learning. In het voorjaar van 2016 is het project met succes afgerond (zie eindrapport Draagvlak, ondersteuning en kennisdeling). De persoonlijke verhalen van docenten, opleidingsdirecteuren en ICTO-coördinatoren van deze verschillende projecten zijn gebundeld in het boekje Blended Learning. Hierin vertellen deze mensen zelf hoe zij Blended Learning inzetten en hoe ze dit ervaren. Het vervolgproject loopt van 2017 tot 2020. Leer meer via http://icto.leidenuniv.nl
Samenwerkingsomgeving van TU Delft rondom ontwerpstappen van online cursussen. Templates, handleidingen en checklists.
Welke methodieken en tools gebruiken onderwijsinstellingen bij het inrichten van blended onderwijs? SURF en de SIG blended learning hebben dit onderzocht onder experts op het gebied van blended onderwijs. In deze infographic vind je naast een overzicht van de meest gebruikte methodieken en tools, ook tips en quotes.
Bron: SURF

Bij de lectorale rede van Fleur Prinsen, lector Digitale Didactiek van Hogeschool Rotterdam hoort een digitale publicatie Digitale leerarrangementen ontwerpen: Veranderende onderwijsleerpraktijken in het (hoger) onderwijs. De publicatie bestaat uit: (1) De verbintenis tussen onderwijzen, leren en technologie (2) De veranderende onderwijsleerpraktijken (3) De meerwaarde van digitale leerarrangementen (4) Het (her)ontwerpproces van digitale leerarrangementen (5) Kennis over digitale leerarrangementen delen.
2beJAMmed blog https://2bejammed.org/2018/01/25/digitale-leerarrangementen-voor-toekomstbestendig-onderwijs-onderwijsontwerpen/
update 4 juni 2018
Inmiddels ook gepubliceerd op onderwijsontwikkeling.zuyd.nl









