Dag Marcel,

Gisteren las ik via het weblog van Pedro DeBruyckere het essay van Dirk Van Damme over de toekomst van het hoger onderwijs. Prof. Dr. Van Damme is hoofd van het Centre for Educational Research and Innovation (CERI) bij bet Directorate for Education and Skills bij de OESO te Parijs, een man die weet waar hij het over heeft. Dit essay is speciaal geschreven voor het nieuwe strategisch plan 2025 van de Vereniging Hogescholen. Wist je dat alle hbo-bestuurders nu in ons mooie Zuid-Limburg zitten om over deze toekomst na te denken?

Op hun site HBO2025 staat te lezen

Het hbo telt ruim 440.000 studenten. Eenmaal afgestudeerd leveren zij een belangrijke bijdrage aan de Nederlandse kenniseconomie. Zij worden opgeleid voor een maatschappij die een steeds grotere dynamiek laat zien en die andere eisen aan hun beroepspraktijk stelt. Hogescholen spelen in op die maatschappelijke veranderingen. Hoe zij dat doen, staat centraal in het strategieproject #hbo2025 over de toekomst van het hoger beroepsonderwijs. Eindresultaat is een nieuwe strategische agenda voor het hbo.

Ik hoop dat onze bestuurders er ook bij zijn en dat zij gisteren de inspirerende Jelmer Evers hebben gehoord (“veranderen docenten niet dan verander het onderwijs ook niet”) of de lector Play Design & Devolopment (“spellen dagen ons uit, onderwijs moet ons uitdagen”) hebben gehoord.

In het essay ‘Hoger onderwijs: een systeem met wankele grondvesten‘ stelt Dirk Van Damme een drietal duidelijke vragen, vooral om discussie op te roepen:

1. Zijn ’21st century skills’ nog op het continuüm academisch versus professioneel te plaatsen?
2. Zullen nieuwe, flexibelere vormen van onderwijs het antwoord zijn op verdere massificatie en nieuwe vormen van participatie?
3. Zullen globalisering en technologie hoger-onderwijsinstellingen uit elkaar halen?

Zuyd heeft onlangs een mooi onderwijsvisie neergelegd met een drietal uitgangspunten:

• Praktijkgerichte leeromgeving
• Verbinding van onderzoek en onderwijs
• Leren in communities

Het is een kader van waaruit iedere opleiding een vertaling naar de eigen, specifieke omgeving maakt.

Het essay van Van Damme is interessant omdat het vragen stelt als: Leiden we onze studenten wel op voor beroepen van de toekomst? En krijgen zij genoeg bagage mee om met te participeren in die snel veranderende samenleving met grote onvoorspelbaarheid? En definiëren we curricula en eindcompetenties niet op basis van achterhaalde onderwijsmodellen? (Deze laatste is in het kader van mijn master MLI waarin ik onlangs onderwijs moest ontwerpen met leerdoelen – trapmodellen – rubrics wel een heel interessante 😉 ).

Enkele interessante citaten:

Tendensen om beroepen en competenties tot in de details te beschrijven en te vertalen naar kwalificatiekaders, zoals het European Qualifications Framework, hebben wellicht verduidelijking gebracht op een aantal vlakken, maar gaan uit van een erg stabiele sociaal­ economische omgeving, en riskeren nu vooral tot verstarring te leiden ten aanzien van snel veranderende realiteiten op de werkvloer.

Mijn verwachting is dat dit ook de participatievormen die we momenteel kennen in het hoger onderwijs drastisch zal gaan beïnvloeden. Nederland kent een bescheiden stijging van deeltijdtrajecten, maar heeft nog een vrij lage participatie van werkenden en studenten ouder dan 3O jaar. Dat heeft veel te maken met de aanbodstructuur van opleidingen, hoewel ook de vraagzijde niet echt gestimuleerd wordt. Het lijkt niet overdreven te stellen dat we momenteel niet in staat zijn om onderwijs aan te bieden via de kanalen en met behulp van media en techno­logie die veel meer mensen dan vandaag in staat zou stellen om zich verder bij te scholen en te kwalificeren.

Aan de andere kant neemt het belang van instellingen ook af. In het onderzoek bijvoorbeeld zijn samenwerkingsverbanden op mondiaal vlak vaak op heel andere manieren georganiseerd. Netwerken nemen geleidelijk delen van de institutionele kerntaken over. Communicatietechnologieën maken verbanden mogelijk die elke beperking in tijd­ en ruimte overstijgen.

Technologie heeft toch een grote impact. Het verandert de samenleving, dus ook het onderwijs. Dat kan niet anders. Lees zijn essay! Ik zal het binnenkort ook delen via de Nieuwsflits. Momenteel zijn wij als I-adviseurs betrokken bij de upgrade van het Strategisch ICT-plan voor Zuyd. Allemaal punten die wij in de discussie met de faculteiten meenemen.

Groet,
Judith