Hallo Marcel,

Deze week was ik bij een bijeenkomst van curriculumontwikkelaars van Zuyd. Hier werd veel gesproken over samenwerkend leren (groepsopdrachten, projecten, business challenges, praktijkcasussen, etc) irt het beoordelen van individuele kennis en ontwikkeling van de groepsleden. Worden de juiste leerresultaten bereikt met samenwerkend leren? We weten allemaal dat samen werken en samen leren niet eenvoudig is. Studenten (ook mijn kinderen destijds) zuchten vaak bij het uitvoeren van wéér een groepsopdracht. Er is altijd wel een groepslid die meelift en zich niet inzet. Frustraties alom.

Toch zeggen we allemaal dat ‘leren samenwerken’ een belangrijke vaardigheid is voor het toekomstige beroep, het behoort immers tot de 21st century skills?! Toch schuilt hier een misvatting volgens het lectoraat Teaching, Learning & Technology van Inholland. Samenwerkingsvaardigheden zijn belangrijk, maar zij vraagt zich af of je deze ontwikkelt in een leerteam van studenten. Teams van studenten die samen leren doen dat in een andere context dan teams in de beroepspraktijk: de samenwerking kent andere doelen en een ander proces, stelt het lectoraat.

Het lectoraat heeft daarom onderstaande animatie gemaakt om doel docenten te informeren hoe je effectief samenwerkend leren kunt vormgeven. Er komt nogal wat bij kijken zoals je in deze 7 minuten durende animatie kunt zien.

Uit de animatie blijkt duidelijk dat samenwerkend leren niet vanzelf gaat. Zij pleiten ervoor om vooral met multidisciplinaire teams te werken van maximaal vijf deelnemers.

Jeroen Bottema van het lectoraat heeft op zijn blog Leervlak uitgebreid over inhoud van deze animatie geschreven.

Hieronder mijn samenvatting, gebaseerd op de tekst van Jeroen Bottema, zoals ik die ook op digitaledidactie.zuyd.nl gepubliceerd heb.

Samenwerkend leren wordt als didactische werkvorm vaak ingezet in het hbo. In veel gevallen leidt het niet tot de gewenste leerresultaten. De taken worden verdeeld om vervolgens te komen tot een groepsproduct, dit is geen samenwerkend leren volgens het lectoraat. Door studenten wordt vaak geklaagd over meeliftgedrag van medestudenten bij samenwerken in groepsopdrachten. Studenten zien de relevantie niet in het investeren in werk van medestudenten. Zij vinden het weinig motiverend als alleen het eindproduct wordt beoordeeld en geen rekening wordt gehouden met de inbreng van elk teamlid. Daarom wordt door het lectoraat TLT geadviseerd studenten te betrekken bij de beoordeling. Vraag studenten om de bijdrage aan het groepsproduct en de samenwerking van zichzelf en de andere teamleden te beoordelen dat vervolgens meetelt bij het eindcijfer.

Wanneer is samenwerkend leren betekenis- en zinvol?

1. Als de opdracht groot en complex genoeg is zodat de inbreng van kennis en creativiteit van de teamleden echt nodig is. Op basis hiervan is vervolgens een verdeling van de taken mogelijk. Teamleden zien ook dat inzichten vanuit verschillende perspectieven waardevol zijn.
2. Als het leerproces bijdraagt aan de verdieping van het leren van elke afzonderlijke student en ook leidt tot een hogere leeropbrengst voor elke student.

Studenten in een effectief leerteam hebben een gelijksoortig beeld over het gewenste eindproduct en een plan van aanpak en voeren inhoudelijke discussies. De kwaliteit van deze discussies moet bewaakt worden door de docent die bijvoorbeeld aanstuurt op een specifieke opdracht verdeling, of door het stellen van vragen of het organiseren van een discussie.

De rol van de docent bij samenwerkend leren is dus complex: het gaat om een combinatie van inhoudelijke begeleiding en begeleiding van het proces van samenwerkend leren en teamontwikkeling.

Ik moest denken aan het begrip ‘common grounding‘ waarover ik al eerder geblogd heb. Het is belangrijk om tijd, rust, ruimte en aandacht te hebben voor de vraag: begrijpen we elkaar? (spreken we dezelfde taal?) zodat het gezamenlijk doel bereikt kan worden.

De inzet van technologie bij samenwerkend leren

Omdat dit een onderzoek is van het lectoraat ‘Teaching, Learning& Technology’ is in de animatie uiteraard ook aandacht voor de inzet van leertechnologie bij samenwerkend leren. Moodle, de digitale leeromgeving van Zuyd biedt voldoende kansen om samenwerkend leren gericht te ondersteunen. Zie onze verdiepende Moodle cursus (alleen beschikbaar met Zuyd account). De functionaliteiten in Moodle maken het mogelijk om te communiceren en samen te werken op afstand. Bovendien wordt het leerproces transparant gemaakt omdat alle interacties worden ‘gelogd’, feedback zichtbaar is en producten worden gedeeld. Neem contact op met onderwijsvraag@zuyd.nl voor meer informatie van het inzetten van Moodle bij samenwerkend leren.

Het lectoraat Teaching, Learning & Technology heeft een online TeamTester ontwikkeld die gebruikt kan worden om de teamsamenwerking in kaart te brengen en bespreekbaar te maken. Handig! Deze TeamTester verschijnt binnenkort. Ook publiceert het lectoraat een tweede animatie over de stappen in het ontwerpen van samenwerkend leren. Mooi en zinvol werk. Dank aan het lectoraat en Jeroen voor het delen.

Wil je nog meer lezen over samenwerkend leren? Jeroen had nog enkele leestips. Deze onderzoeken zijn ook gebruikt als input voor de animatie.

• Dillenbourg P. (1999) What do you mean by collaborative leraning?. In P. Dillenbourg (Ed) Collaborative-learning: Cognitive and Computational Approaches. (pp.1-19). Oxford: Elsevier. Retrieved from https://telearn.archives-ouvertes.fr/hal-00190240/document
• Fransen, J. (2012). Teaming up for learning: Team effectiveness in collaborative learning in higher education. (Proefschrift). Heerlen: Open Universiteit. Retrieved from https://www.researchgate.net/publication/268981454_Teaming_up_for_learning_Team_effectiveness_in_collaborative_learning_in_higher_education

Groet,
Judith