Ha Marcel,

De decemberuitgave van IP (InformatieProfessional) is een trendnummer.

Interessant om het artikel over machine learning te lezen, voor mij was (en is) dat nog een ongrijpbaar begrip. Zelflerende machines zoals Watson gaan mijn verstand te boven. Machine Learning staan nu in de ‘peak of inflated expectations’ in de Gartners hype cycle.

De highlights voor mij uit dit nummer:

• Slimme chatbot

In de laatste jaren dat ik in de bibliotheek werkzaam was, hebben we geëxperimenteerd met MSN om digitaal ook vragen van studenten te beantwoorden. Van deze manier om synchroon te communiceren met een bibliotheekmedewerker werd niet heel veel gebruik van gemaakt. Dit is later vervangen door asynchrone comunnicatietoools als Facebook en Twitter, of de oude vertrouwde mail natuurlijk. De ontwikkelingen op het gebied van Artificial Intelligence en machine learning (zie Siri en Google Now) staan niet stil. Zou zo’n digitale gesprekspartner toekomst hebben voor bibliotheken? Voor Zuyd Bibliotheek? Vooralsnog lijken goede FAQ’s een betere oplossing te zijn dan een zelflerende bot. Ervaring leert dat deze chatbots eerder ondeugender worden dan slim, zodat ze nog niet als een professioneel communicatiemiddel kunnen worden ingezet. Als ik naar de reacties van de bibliotheekmedewerkers in dit artikel kijk, zijn ze hier niet rouwig om. Echter, als je naar de onlangs gelanceerde Jarvis van Facebook kijkt, komen er steeds meer virtuele assistenten in ons huis. Ervaring leert ook dat als vernieuwingen in ons persoonlijk leven hun intrede doen, we deze in onze werksituatie ook gaan gebruiken. Ik ben benieuwd hoe lang dit nog duurt.

• Robotcollega

In Muntpunt Brussel hebben ze sinds een half jaar een nao robot in dienst: Zora. Zij leest verhaaltjes voor, kinderen mogen haar programmeren. Een beetje vergelijkbaar met onderwijsrobots, als Charlie. Zo’n humaoïde robot lijkt me wel wat. Nu kan Zora geen boeken vinden of opruimen. Hugh kan dat bijvoorbeeld wel, deze wandelende bibliotheekcatalogus loopt binnenkort in Aberystwyth University rond. Of een RFID scan-robot die dit jaar in Singapore elke avond controleert of de boeken op de juiste plek staan. Zo’n gastvrije robot waarmee in Japanse hotels al wordt geëxperimenteerd zie ik wel zitten ter ondersteuning van de bibliotheekcollega’s.

Uiteraard mogen trends als open data, algoritmes en privacy net ontbreken in het lijfblad voor informatieprofessionals.

• Open als het kan, gesloten als het nodig is

In dit artikel aandacht voor ‘privacy by design’ bij wetenschappelijk onderzoek. We weten natuurlijk dat je enkele vuistregels bij gegevensbewerking in acht moet nemen: het doel waarom je data verzamelt moet duidelijk zijn, dat niet meer gegevens bewaard mogen worden dan nodig is voor het doel (dataminimalisatie), dat betrokkene toestemming moeten geven, er een overeenkomst aan ten grondslag ligt en je mag de gegevens niet gebruiken voor een ander onderzoeksdoel.

Nu er steeds meer data wordt verzameld, ligt ook het gevaar van het koppelen van gegevens op de loer. We zijn meer dan onze data, zegt Melanie Peters, directeur van het Rathenau Instituut. Zij zegt dat je 5 zaken moet regelen waardoor de digitale samenleving beter functioneert.

1. veilige opslag van persoonlijke gegevens
2. duidelijke scheiding tussen open en gesloten data
3. niet meer gegevens verzamelen dan nodig
4. wettelijke kaders en inregelen controle
5. burgers naast digitale vaardigheden ook ‘databewust’ maken

• Digitale nalatenschap

Bij leven moet je dus weten wat er met je data gebeurt (‘databewust’). Maar wie is er verantwoordelijk voor je data na je overlijden? Wat gebeurt er dan met je digitale footprint? Het zijn geen fijne dingen om over na te denken, helaas zo nu en dan pijnlijk actueel. Sociale netwerken bieden mogelijkheden om gegevens na overlijden permanent te verwijden (of om te zetten in een Facebook herdenkingspagina). Er bestaat zoiets als een Legacy Locker van PasswordBox om een digitale erfgenaam aan te wijzen.

Toch is niet alles digitaal. Het papieren boek blijft nog steeds populair naast de beschibare ebooks. En een ‘digitale detox’, vrijwillig een tijdje offline gaan, om los te komen van onze technologische verslaving blijkt ook erg ‘in’ te zijn. In dit kader las ik vanmorgen op mijn Blendle Premium (over informatietrends gesproken …) een artikel over Tristan Harris en zijn ‘Time Well Spent‘ beweging. In onderstaande TEDtalk hoor je meer over zijn gedachtegoed.

Zijn dit nu allemaal nieuwe trends? Nee, deze onderwerpen staan al langer op de agenda, zegt ook Marleen Stikker van de Waag Society in het inleidend artikel. In ieder geval is de technologie er al langer, de toepassingen in de verschillende werelden veranderen wel ingrijpend.

Kijk ik nog even naar de relevante trends op het gebied van online leren waarover Wilfred Rubens onlangs blogde: (1) credentials (2) learning analytics (3) kunstmatige intelligentie (4) online cursussen op nieuwe vakgebieden dan zie ik in ieder geval overlap op het gebied van big data en kunstmatige intelligentie. Mbt de trend ‘credentials’ wordt in het onderwijs gesproken over digitale badges en edublocks (blockchaintechnologie). In een vorig nummer van IP is deze technologie uitgebreid besproken en welke invloed deze zou kunnen hebben op informatieprofessionals die van nature intermediairs, bemiddelaars zijn. De rol van de tussenpersoon vervalt bij toepassingen van blockchain. Wat dit allemaal voor de IP’er gaat betekenen? Laat ik het dan maar houden bij de woorden van Marleen Stickker dat informatieprofessionals vooral op de hoogte moeten blijven van de technologieën en een kritisch onderscheidend vermogen moeten ontwikkelen.

Judith